René van Barneveld

Tres Manos

© Diana Snabilié

Het is eerbiedig stil in de donkere Oude Zaal van de Melkweg. Vooraan bij het podium staan een versterker en wat gitaren opgesteld, in de zaal zelf stoeltjes. Beetje bij beetje druppelen de bezoekers binnen: jongens, meisjes, heren van middelbare leeftijd. Het wachten is op René van Barneveld, alias Tres Manos, de gitarist van Urban Dance Squad (en Fatal Flowers, Anouk ...). Na jaren van aandringen van de organisatie geeft hij eindelijk een workshop op de Nationale Muzikantendag 2002.

Doordat deze sessie zo lang verwacht is, is de spanning extra hoog. Als Van Barneveld eindelijk voor de zaal verschijnt - mager als altijd, op zijn kaalgeschoren hoofd een baseballpet, blijkt de altijd een beetje nors kijkende gitarist een wat nerveuzig pratende, maar welbespraakte en vriendelijke man te zijn. Van Barneveld begint zijn praatje met een verontschuldiging voor waarom het zo lang duurde voordat hij eindelijk de workshop kwam doen, of eigenlijk voor het feit dat hij 'm kwam doen. Want wat blijkt? Van Barneveld vindt zichzelf helemaal niet zo'n wereldgitarist en voelt zich nogal ongemakkelijk. "Het is voor mij moeilijk om te praten over m'n gitaarspel. Uitnodigingen voor dit soort workshops heb ik daarom altijd afgehouden. Over mij valt niet zo veel te vertellen." Die bescheidenheid drijft hem tot uitspraken als: "Ik ben een pieler" en "Ik heb lang beweerd: ik speel geen gitaar, ik speel gitarist." "Elektrisch gitaar is een onbescheiden instrument." "Ik zie mezelf als een muis op de middenberm van de snelweg: ik blijf maar rondlopen en vind telkens iets nieuws."

Muzikantendag 2002

Die bescheidenheid is nergens voor nodig. De zaal hangt aan z'n lippen en durft niet eens te vragen: 'hoe speel je nou dat riffje in ...' Van Barneveld begint bij het begin: op z'n achtste kreeg hij z'n eerste gitaar. "Ik leerde wat grepen, maar echt gestroomlijnd ging het allemaal niet. Les heb ik nooit gehad, ik speel intuïtief. In het begin van m'n puberteit hoorde ik op de radio bandjes met leuke liedjes met elektrische gitaren, daar had ik ontzag voor. Ik had alleen maar een akoestische gitaar met een opzetmicrofoon, ik dacht: dat geluid zit helemaal niet in mijn gitaar. Het leek me erg onbereikbaar. Ik koos eieren voor m'n geld en bleef alleen binnenskamers spelen." Pas toen hij 27 was, gaf hij zijn studie geschiedenis eraan om zich volledig op de muziek te storten. In die tijd speelde Van Barneveld nog veel akoestische gitaar, met name slide in de stijl van Ry Cooder. Daarna kwam de punk, een periode waarin Van Barneveld muziek gemaakt heeft waar zich nu wel eens een beetje voor schaamt: "Hoe bestaat het dat je daarmee op een podium kan kruipen."

In de jaren tachtig ontdekte hij het betere grooven, onder andere door het sterk door Afrikaanse muziek beïnvloede Talking Heads-album Remain In Light (1980). "Die doorgaande grooves fascineerden me, die beperkingen voor de gitarist, ook in Afrikaanse bands zoals die van Fela Kuti. Die luiheid van spelen sprak me aan, de timing en de frasering. Dat grooven op de lange duur, dat stapelen van muzikale lagen: nu, na vijftien jaar dance, is dat gemeengoed maar toen was het echt iets nieuws." In 1983 komt Van Barneveld in de Utrechtse band GaGa terecht, die Afrikaanse muziek mixt met Nederlandstalige teksten en daarmee onder meer de Grote Prijs van Nederland wint. Daarin speelt hij al samen met bassist Silvano Matadin die later deel uitmaakt van. Urban Dance Squad. "De riffs van Urban Dance Squad zijn ontstaan uit het spelen op drive, daar. Ik MOET die drive voelen."

Met de Dance Squad kwam het grote succes, de internationale roem, ook voor Tres Manos als gitarist. "Die lof, daar heb ik me vaak ongemakkelijk bij gevoeld, omdat het succes van de bands waarin ik speelde vooral een kwestie van geluk was. Er is natuurlijk een correlatie met talent en karakter en zo, maar ik vind niet dat dat verdiensten zijn, waarvoor je op de schouder geklopt hoeft te worden. Voor hetzelfde geld waren het honderd anderen die het was overkomen. Er is al zo ontzettend veel ijdelheid in de popmuziek, daar wil ik niet aan meedoen. Als je muziek gaat maken omdat je een gemankeerd ego hebt, dat vind ik zonde."Dat hij op een podium toch behoorlijk zelfverzekerd overkomt, is meer een pose. "Daarom maakte ik die grap van 'ik speel geen gitaar, ik speel gitarist'. Op een gegeven moment heb ik gedacht: ik ga dat image van de stoere gitarist eens even uitvergroten. Daarmee zet je mensen ook op het verkeerde been, want die gaan dan denken dat je echt zo bent. Maar nee, het blijft een tussen-de-schuifdeuren verkleedpartijtje. Ik vind dat je overtuigd moet overkomen als je op een podium staat. De mensen komen om iets mee te maken, dan moet je voluit gaan."

Onduidelijke pitch
Stoere rockriffs heeft Van Barneveld sinds het uit elkaar gaan van de Urban Dance Squad in 2002 bijna niet meer gespeeld. Sterker nog: de elektrische gitaar raakt hij nauwelijks nog aan, hij speelt bijna alleen nog pedal steel gitaar. "Dat is een hele oude wens van me, het is nu echt mijn grote hartstocht. Waarschijnlijk is waar ik als jongetje door geïnspireerd raakte en waarvan ik dacht dat het slide gitaar was eigenlijk steel gitar geweest. Ik hou van die glissando, van die onduidelijke pitch. Het is een complex, ondoorgrondelijk instrument, waar veel techniek bij komt kijken. Je kunt bijvoorbeeld jarenlang alleen je rechterhand oefenen, leren dempen, de coördinatie met je linkerhand, zorgen dat je goed intoneert et cetera. En dan heb je ook nog een hele batterij aan pedalen."

Al die jaren van de Dance Squad had Van Barneveld wel een pedal steel, maar die stond boven op de kast. "Ik had toen eenvoudigweg geen tijd om er echt op te leren spelen. Na één middag kun je er wel wat trucjes en foefjes op spelen, maar dat noem ik geen steel spelen, dat is een gimmick. Op de eerste twee platen van de Urban Dance Squad gebruik ik wel eens steel, maar dat zijn cheap tricks, niet veel meer dan een beetje peper en zout. Toen ik twee jaar geleden besloot om niet verder te gaan met de Dance Squad, toen ben ik onmiddellijk heel gulzig met pedal steel begonnen. Ik had zo'n enorme achterstand, ik ben zo laat begonnen, en het instrument is zo complex, daar heb je eigenlijk al een heel leven voor nodig."

Dat leren doet Van Barneveld vooral thuis, met een boek uit 1975 door het af te kijken van Johan Jansen in The Secret Combination. "Hij is toch wel de steel cat van Nederland. Als ik met hem speel, tja, dan hoef ik niet te gaan steelen. In die band speel ik slide en gitaar enzo. Met hem wissel ik ook dingen uit en voor de rest is het veel luisteren."Af en toe durf Van Barneveld ook in het openbaar zijn steelkunsten te vertonen. Zo speelt hij mee op de nog te releasen singer-songwriterplaat van Wouter Planteijdt van Sjako! en in de Utrechtse altcountryband The Yearlings. "Af en toe moet je het volume van een band horen om te weten waar je staat op dat instrument, al was het maar voor de beheersing van het volumepedaal. Van The Yearlings dacht ik: zij spelen ongeveer net zo slecht gitaar als ik steel, dus ik dacht daar kan ik wel bij spelen."

Tres Manos

© Diana Snabilié

Uiteindelijk wil Van Barneveld toe naar 'een universele benadering van het instrument'. "Het lullige van die steelgitaar is dat ie met een been in die corny countrymuziek zit. Daar moet je even doorheen, je kunt er veel meer mee. De oudste steelstemming is een uitgebreide Hawaii-stemming, een C6-stemming, alles gestemd in een C-akkoord, behalve dat er ergens nog een a tussendoorloopt, de zes. En dat klinkt - luister maar naar Hank Williams - niet alleen country, maar ook jazz. En de pedalsteels die daarop voortborduren, die voegen steeds snaren toe. Speedy West, Tom Morrel, Buddy Emmons, die mannen spelen gewoon jazz, die spelen Charlie Parker op steelgitaar."

Verlanglijst
Als dat eenmaal gelukt is, heeft Van Barneveld nog wel wat meer op z'n verlanglijst. "Ik wil ook nog wel eens een studie maken van flamencogitaar. En dan wil ik - maar dat is het laatste - ook nog wel eens begrijpen hoe die jazzgitaristen nou door al die moeilijke sequensen lopen. Ik vind het fascinerend hoe jazzgitaristen ingewikkelde schema's spelen, met tweede trap verlaagd en opeens gaan ze over naar een verhoogde vierde trap, extendend of gesust of weet ik veel wat. En daar spelen ze overheen zonder ooit maar een dumb note te raken. Je kan daarvoor naar een school toe, maar die vraag is niet zo brandend dat ik onmiddellijk wil beantwoorden, dat komt later wel."

top

 Relevante links: