Toonladders en Akkoorden - Deel II

[-=JEROEN=-]

In deel II ga ik wat dieper in op de intervallen. Deze hebben namelijk allemaal een eigen naam en functie.
De in Deel I gebruikte interval-getallen gaan we nu leren omzetten naar interval-namen.

Interval namen - deel1

Een interval is de afstand tussen 2 tonen, van C naar D bijvoorbeeld.



Wat we nu gaan doen is al deze intervallen leren benoemen. De eerste toon, ook wel de grondtoon genoemd, is de basis van de toonladder (in dit geval de C). Vanaf deze toon berekenen we alle intervallen. De interval (afstand) van c naar d noemt men een secunde (2 stappen). Van c naar e noemt men een terts (4 stappen) en van c naar c de hele cirkel rond noemt men een oktaaf (12 stappen).

Dit zijn alle intervallen, leer deze uit je hoofd:

1 priem   c
2 secunde c-d   2 stappen
3 terts   c-e   4 stappen
4 kwart   c-f   5 stappen
5 kwint   c-g   7 stappen
6 sext    c-a   9 stappen
7 septiem c-b  11 stappen
8 oktaaf  c-c  12 stappen

De bovenstaande tekening kan je goed als geheugensteuntje gebruiken. In de toonladder van C zitten namelijk alle hele tonen, de witte toetsen op de piano, die op je gitaar heel wat minder overzichtelijk geordend zijn. Hoe we makkelijk zelf zo'n cirkel kunnen tekenen, leg ik later uit.



Interval namen - deel2

Maar er zijn natuurlijk nog veel meer intervallen, er zitten immers nog heel wat tonen tussen de hele tonen verstopt. Ik ga ze nog niet allemaal behandelen, wel zal ik ze benoemen, maar ik beperk me voor nu even tot de meest gebruikte intervallen, omdat het anders veel te ingewikkeld wordt voor sommige.



De bovenstaande tekening geeft de namen weer van alle tussen tonen. Een C# of ook wel Cis (spreek uit: cies) is een verhoogde C, een Db of ook wel Des is een verlaagde D. Nou zal je misschien denken: "hé dat zijn eigenlijk dezelfde tonen", maar dat is dus niet zo, er is een wezenlijk verschil tussen Cis of Des, maar daar kom ik later nog op terug.

En dit brengt ons bij het volledige overzicht van de intervallen:

priem             c

kleine secunde    des   1 stap
grote secunde     d     2 stappen

kleine terts      es    3 stappen
grote terts       e     4 stappen

reine kwart       f     5 stappen
overmatige kwart  fis   6 stappen

verminderde kwint ges   6 stappen
reine kwint       g     7 stappen
overmatige kwint  gis   8 stappen

kleine sext       as    8 stappen
grote sext        a     9 stappen

klein septiem     bes  10 stappen
groot septiem     b    11 stappen

oktaaf            c    12 stappen

Deze kan je in je hoofd stampen, maar dat is voor nu eigenlijk nog niet nodig. Plus dat je deze intervallen vanzelf gaat onthouden wanneer je er vaker gebruik van maakt. Kijk er dus alleen even naar, en dan gaan we verder.



Interval namen - deel3

De intervallen die ik voor nu wil behandelen zijn de terts, kwint en septiem. Deze komen heel veel voor, ze vormen de basis van de westerse muziek.

In Deel I heb je geleerd, dat je een majeur akkoord maakt door eerst 4 stappen te doen, en daarna 3 stappen. In het bovenstaande overzicht kan je zien dat dit dus eigenlijk een grote terts (4 stappen) en een kleine terts (3 stappen) op elkaar gestapeld zijn (ze noemen dit tertsen stapelen). Voor een C majeur akkoord tel je dus vanaf de grondtoon 4 stappen verder en dan kom je bij de E uit (grote terts), en vervolgens tel je 3 stappen verder en kom je bij de G uit (reine kwint). Een majeur akkoord bestaat dus uit de grondtoon, de grote terts en de (reine) kwint, vaak genoteerd als 1 3 5.



Een mineur akkoord maak je door eerst 3 stappen (kleine terts) te doen, en daarna 4 stappen (grote terts). Je stapelt dus een kleine terts en een grote terts op elkaar (majeur is precies andersom). Voor een A mineur akkoord tel je dus 3 stappen verder en kom je bij de C uit (kleine terts), en vervolgens tel je 4 stappen verder en kom je bij de E uit (reine kwint). Een mineur akkoord bestaat dus uit de grondtoon, de kleine terts en de (reine) kwint, en dit wordt genoteerd als 1 b3 5 (spreek uit: mol 3).



Het verschil tussen een majeur en mineur akkoord is dus alleen de terts. Bij klassieke stukken zie je weleens staan: Opus D Grote Terts, ze bedoelen dan dus dat het stuk in D majeur staat. Met kleine terts bedoelen ze dus mineur.

Korte samenvatting:

majeur  1  3   5 
mineur  1  b3  5

majeur = grondtoon - grote  terts - (reine) kwint
mineur = grondtoon - kleine terts - (reine) kwint

majeur = stapel grote  terts en dan een kleine terts op de grondtoon
mineur = stapel kleine terts en dan een grote  terts op de grondtoon

majeur = 4 stappen dan 3 stappen
mineur = 3 stappen dan 4 stappen

[-=JEROEN=-]

Zelf een cirkel tekenen



Teken een cirkel en verdeel die in vier parten (noord oost zuid west).
(linker tekening)

Deel nu ieder part in nog eens 3 parten.
(rechter tekening)

Schrijf nu alle hele tonen erbij, beginnend met C bovenaan. Sla telkens een part over behalve na de E en de B (tussen E en F, en B en C zit niets)

[-=JEROEN=-]

Interval namen - deel4 - septiem akkoorden

werkt in principe op dezelfde manier, je voegt er alleen een septiem aan toe:

majeur drieklank (priem, grote terts, kwint) + klein septiem = 1 3 5 b7
dit noemen ze het dominant 7 akkoord, bijv: C7 of G#7 (spreek uit: Gis 7)

majeur drieklank + groot septiem = 1 3 5 7
dit noemen ze het majeur 7 akkoord, bijv: Cmaj7 of Bbmaj7 (spreek uit: Bes majeur 7)

mineur drieklank (priem, kleine terts, kwint) + klein septiem = 1 b3 5 b7
dit noemen ze het mineur 7 akkoord, bijv: Am7 of Gbm7 (spreek uit: Ges mineur 7)

mineur drieklank + groot septiem = 1 b3 5 7
dit noemen ze het mineur majeur 7 akkoord, bijv: Am(maj7) (spreek uit: A mineur majeur 7)
soms noemen ze dit mineur groot 7, bijv: Am#7 (spreek uit: A mineur groot 7)



je kan het ook andersom redeneren:

als je een C7 of Am7 ziet staan, dan weet je dat het gaat om de b7 (mol 7 / klein septiem) en die zit een hele toon (2 stappen) voor de 1 (priem / grondtoon)

dus een C7 is een C drieklank (c e g) plus een bes
en een Am7 is een Am drieklank (a c e) plus een g
of een Dm7 is een Dm drieklank (d f a) plus een c

hetzelfde geldt voor maj7 (of #7) akkoorden, waarbij de 7 (groot septiem) een halve toon (1 stap) voor de grondtoon zit

Cmaj7 is een C drieklank (c e g) plus een b
Fmaj7 is een F drieklank (f a c) plus een e
Am(maj7) ook wel Am#7 is een Am drieklank (a c e) plus een gis

dominant 7      = 1  3  5 b7 = priem, grote  terts, kwint, klein septiem = vb. C7
majeur 7        = 1  3  5  7 = priem, grote  terts, kwint, groot septiem = vb. Cmaj7
mineur 7        = 1 b3  5 b7 = priem, kleine terts, kwint, klein septiem = vb. Cm7
mineur majeur 7 = 1 b3  5  7 = priem, kleine terts, kwint, groot septiem = vb. Cm(maj7)

of nog een andere methode, tertsen stapelen:
(zie de getallen 4 en 3 in de cirkels van afb.1)

majeur = grondtoon + grote terts (4 stappen) + kleine terts (3 stappen)
mineur = grondtoon + kleine terts + grote terts (3 4)

dom7 = grondtoon + grote terts + kleine terts + kleine terts (4 3 3)
maj7 = grondtoon + grote terts + kleine terts + grote terts (4 3 4)
min7 = grondtoon + kleine terts + grote terts + kleine terts (3 4 3)
min#7 = grondtoon + kleine terts + grote terts + grote terts (3 4 4)

en dan zijn er ook nog de akkoorden met een verminderde of overmatige kwint:

maar die hou je nog van me te goed

[-=JEROEN=-]

Interval namen - deel5 - 9, 11 en 13 akkoorden

een kort overzicht:
* een 7 akkoord bestaat uit de priem, terts, kwint en klein septiem
* een maj7 akkoord (soms genoteerd als M7, ma7 of een driehoekje) is met een groot septiem
* een 9 akkoord is een 7 akkoord plus een grote none (grote secunde maar dan 1 of 2 oktaven hoger)
* een maj9 akkoord is een maj7 akkoord plus een grote none
* add betekent added oftewel toegevoegd, dus Cadd9 (C/9) = priem, terts, kwint, none (zonder septiem dus)
* sus betekent suspended oftewel vervangen, de terts wordt vervangen door de secunde of kwart
* een 11 akkoord is een 9 akkoord met de 11 toegevoegd
* een maj11 akkoord is een maj9 akkoord met de 11 toegevoegd
* een 13 akkoord is een 11 akkoord met de 13 toegevoegd
* een maj13 akkoord is een maj11 akkoord met de 13 toegevoegd

er zijn dus 3 soorten 9 akkoorden:

9    = 1 3 5 b7 9 (met klein septiem)
maj9 = 1 3 5 7 9  (met groot septiem)
add9 = 1 3 5 9    (zonder septiem)

voorbeelden:
C9 = x32333 = 1 3 b7 9 5
D9 = x5455x = 1 3 b7 9 (de 5 mag je ook weglaten)

Dmaj9 = x5465x = 1 3 7 9 (ook zonder 5, voor meer voorbeelden klik hier)

Cadd9 = x3203x = 1 3 5 9
Emadd9 = 022002 of 024000 (de 9 (fis) wordt toegevoegd)

nog wat extra info

C majeur
1 2 3 4 5 6 7
c d e f g a b

en dan tel je verder

8=c 9=d 10=e 11=f 12=g 13=a

dus Cmaj13 = c e g b d f a = 1 3 5 7 9 11 13

9, 11 en 13 is met b7
maj9, maj11 en maj13 is met 7

Bij deze akkoorden laat je vaak een aantal tonen weg, omdat ze anders niet te spelen zijn:

C9 = x3233x = 1 3 b7 9 (dus zonder 5)
Cmaj9 = x3243x = 1 3 7 9 (ook zonder 5)

A11 = x05430 = 1 b7 9 11 5 (zonder 3)
A11 = x0543x = 1 b7 9 11 (dus ook geen 5)

G13 = 3x345x = 1 b7 3 13 (zonder 5 en 9)

enz...

voor de rest adviseer ik deze site te gebruiken: http://www.all-guitar-chords.com/index.php

Nog eens op een rijtje:

met septiem:
A7 = 1 3 5 b7
Amaj7 = 1 3 5 7
Am7 = 1 b3 5 b7
Am(maj7) = 1 b3 5 7

met septiem en none:
A9 = 1 3 5 b7 9
Amaj9 = 1 3 5 7 9
Am9 = 1 b3 5 b7 9
Am(maj9) = 1 b3 5 7 9

met alleen none
Aadd9 = 1 3 5 9
Amadd9 = 1 b3 5 9
ook wel genoteerd als A/9 en Am/9

[-=JEROEN=-]

deel 6: sus akkoorden

Sus staat voor suspended en betekent vervangen. Normaal bestaat een akkoord uit de grondtoon, terts en kwint. Bij een sus akkoord wordt de terts vervangen door de secunde of de kwart.

Csus2 = 1 2 5 = c d g = grondtoon, secunde, kwint
Csus4 = 1 4 5 = c f g = grondtoon, kwart, kwint

Sus akkoorden zijn dus onzijdig, ze zijn noch mineur noch majeur. Hierdoor kan je ze op veel meer manieren toepassen dan een majeur of mineur akkoord. Door hun onzijdigheid klinken ze open, maar soms ook een beetje kaal of kleurloos.

Nog een opvallend iets is, dat een sus2 akkoord ook een sus4 akkoord is:

Asus2 = 1 2 5 = a b e
Esus4 = 1 4 5 = e a b

002200 kan je dus zowel als Esus4 of als Asus2 gebruiken.

[-=JEROEN=-]

deel 7: rein, verminderd en overmatig

De kwart en kwint zijn rein.

Verhoog je de kwart of kwint dan worden ze overmatig (augmented):
Caug = 1 3 #5 = C+5
C7#11 = 1 3 5 b7 #11 (#4) = C7+11

Verlaag je de kwint dan wordt hij verminderd (diminished):
Cdim = 1 b3 b5
C(b5) = 1 3 b5 = C-5

En heel soms is de 7 ook verminderd:
Cdim7 = 1 b3 b5 bb7

Van klein en groot spreek je alleen bij 2, 3, 6 en 7.



deel 8: gealtereerde akkoorden (altered chords)

Hier weet ik zelf nog te weinig van. Vraag het eens aan de experts hier op 't forum.

[gorgasm]

waar staan al die delen als ik vragen mag?

[-=JEROEN=-]

vragen en opmerkingen zijn van harte welkom

[appyhaan]

Suspended staat voor voorhouding. Een sus akkoord betekent dus een voorhouding voor/achter de terts. En als het gaat om mineur of majeur, maar dat heb ik al eens eerder uiteengezet. Een sus akkoord is inderdaad niet mineur of majeur (in verband met de voorgehouden terts), maar vervult natuurlijk wel de harmonische functie van een mineur of majeur.

[-=JEROEN=-]

Het gaat hier niet om de functie, maar om de benaming van het akkoord, appy

Maar nu je hier toch bent, wat kan je ons vertellen over altered chords?