Toonladders en Akkoorden - Deel II

[-=JEROEN=-]

In deel II ga ik wat dieper in op de intervallen. Deze hebben namelijk allemaal een eigen naam en functie.
De in Deel I gebruikte interval-getallen gaan we nu leren omzetten naar interval-namen.

Interval namen - deel1

Een interval is de afstand tussen 2 tonen, van C naar D bijvoorbeeld.



Wat we nu gaan doen is al deze intervallen leren benoemen. De eerste toon, ook wel de grondtoon genoemd, is de basis van de toonladder (in dit geval de C). Vanaf deze toon berekenen we alle intervallen. De interval (afstand) van c naar d noemt men een secunde (2 stappen). Van c naar e noemt men een terts (4 stappen) en van c naar c de hele cirkel rond noemt men een oktaaf (12 stappen).

Dit zijn alle intervallen, leer deze uit je hoofd:

1 priem   c
2 secunde c-d   2 stappen
3 terts   c-e   4 stappen
4 kwart   c-f   5 stappen
5 kwint   c-g   7 stappen
6 sext    c-a   9 stappen
7 septiem c-b  11 stappen
8 oktaaf  c-c  12 stappen

De bovenstaande tekening kan je goed als geheugensteuntje gebruiken. In de toonladder van C zitten namelijk alle hele tonen, de witte toetsen op de piano, die op je gitaar heel wat minder overzichtelijk geordend zijn. Hoe we makkelijk zelf zo'n cirkel kunnen tekenen, leg ik later uit.



Interval namen - deel2

Maar er zijn natuurlijk nog veel meer intervallen, er zitten immers nog heel wat tonen tussen de hele tonen verstopt. Ik ga ze nog niet allemaal behandelen, wel zal ik ze benoemen, maar ik beperk me voor nu even tot de meest gebruikte intervallen, omdat het anders veel te ingewikkeld wordt voor sommige.



De bovenstaande tekening geeft de namen weer van alle tussen tonen. Een C# of ook wel Cis (spreek uit: cies) is een verhoogde C, een Db of ook wel Des is een verlaagde D. Nou zal je misschien denken: "hé dat zijn eigenlijk dezelfde tonen", maar dat is dus niet zo, er is een wezenlijk verschil tussen Cis of Des, maar daar kom ik later nog op terug.

En dit brengt ons bij het volledige overzicht van de intervallen:

priem             c

kleine secunde    des   1 stap
grote secunde     d     2 stappen

kleine terts      es    3 stappen
grote terts       e     4 stappen

reine kwart       f     5 stappen
overmatige kwart  fis   6 stappen

verminderde kwint ges   6 stappen
reine kwint       g     7 stappen
overmatige kwint  gis   8 stappen

kleine sext       as    8 stappen
grote sext        a     9 stappen

klein septiem     bes  10 stappen
groot septiem     b    11 stappen

oktaaf            c    12 stappen

Deze kan je in je hoofd stampen, maar dat is voor nu eigenlijk nog niet nodig. Plus dat je deze intervallen vanzelf gaat onthouden wanneer je er vaker gebruik van maakt. Kijk er dus alleen even naar, en dan gaan we verder.



Interval namen - deel3

De intervallen die ik voor nu wil behandelen zijn de terts, kwint en septiem. Deze komen heel veel voor, ze vormen de basis van de westerse muziek.

In Deel I heb je geleerd, dat je een majeur akkoord maakt door eerst 4 stappen te doen, en daarna 3 stappen. In het bovenstaande overzicht kan je zien dat dit dus eigenlijk een grote terts (4 stappen) en een kleine terts (3 stappen) op elkaar gestapeld zijn (ze noemen dit tertsen stapelen). Voor een C majeur akkoord tel je dus vanaf de grondtoon 4 stappen verder en dan kom je bij de E uit (grote terts), en vervolgens tel je 3 stappen verder en kom je bij de G uit (reine kwint). Een majeur akkoord bestaat dus uit de grondtoon, de grote terts en de (reine) kwint, vaak genoteerd als 1 3 5.



Een mineur akkoord maak je door eerst 3 stappen (kleine terts) te doen, en daarna 4 stappen (grote terts). Je stapelt dus een kleine terts en een grote terts op elkaar (majeur is precies andersom). Voor een A mineur akkoord tel je dus 3 stappen verder en kom je bij de C uit (kleine terts), en vervolgens tel je 4 stappen verder en kom je bij de E uit (reine kwint). Een mineur akkoord bestaat dus uit de grondtoon, de kleine terts en de (reine) kwint, en dit wordt genoteerd als 1 b3 5 (spreek uit: mol 3).



Het verschil tussen een majeur en mineur akkoord is dus alleen de terts. Bij klassieke stukken zie je weleens staan: Opus D Grote Terts, ze bedoelen dan dus dat het stuk in D majeur staat. Met kleine terts bedoelen ze dus mineur.

Korte samenvatting:

majeur  1  3   5 
mineur  1  b3  5

majeur = grondtoon - grote  terts - (reine) kwint
mineur = grondtoon - kleine terts - (reine) kwint

majeur = stapel grote  terts en dan een kleine terts op de grondtoon
mineur = stapel kleine terts en dan een grote  terts op de grondtoon

majeur = 4 stappen dan 3 stappen
mineur = 3 stappen dan 4 stappen