Harmonie leer

[-=JEROEN=-]

LET OP: ik weet echt te weinig van harmonieleer, dus als je het echt precies wil weten, raad ik je aan niet verder te lezen.

Ik ga proberen een begin te maken aan het bespreken van de harmonieleer. Omdat dit nog wel eens als een zeer lastig onderwerp wordt beschouwd, wil ik het begin eenvoudig houden, maar gaandeweg kunnen we dit uitbreiden. Ik ben zelf absoluut nog geen meester op dit vlak, dus als andere zich er mee willen bemoeien, dan graag. Vele weten meer dan één.

Om te beginnen wil ik het hebben over het aspect tension-and-release oftewel spanning en ontspanning. Laten we eens kijken naar de sterkste interval: de kwint of ook wel de dominant.

Speel op je gitaar de lage E-snaar open (of los), en speel dan gelijktijdig of na elkaar de B op de D-snaar (9e fret). Je hoort hoe 'zuiver' of ook wel harmonisch deze twee tonen bij elkaar klinken. De E is de grondtoon of ook wel de tonica genoemd. De B is de dominant, oftewel de 5e toon van de toonladder, de reine of zuivere kwint.

Doe nu hetzelfde met de Bes (D-snaar 8e fret). Je hoort hoe dit wringt, de twee tonen samen klinken dissonant. Je hoort misschien ook dat deze toon eigenlijk een andere toon wil worden; de Bes wil een B worden. Dit noemen ze 'oplossen', de Bes wil in een B oplossen. En dit noemen ze dus tension oftewel spanning. De E en de Bes samen klinken spannend, gespannen. De Bes wil het liefst ontspannen door een B te worden, release.

Doe nu hetzelfde met de C (D-snaar 10e fret). Ook deze wil het liefst oplossen in een B. Ze noemen dit onvolkomen consonant, maar ik weet niet precies waarom, misschien kan iemand anders dat uitleggen.

Een korte samenvatting:
E = grondtoon / tonica
B = reine of zuivere kwint / dominant (5)
Bes = verminderde kwint (diminished / b5 / -5)
C = overmatige kwint (augmented / #5 / +5)

Let wel, de grondtoon kan ook een andere toon dan E zijn, ik heb de E hier slechts als voorbeeld gebruikt. De B is ten opzichte van de E de dominant. De interval (afstand) tussen E en B is een zuivere kwint.

De volgende stap die ik wil bespreken is de mediant en de onderdominant. Speel op je gitaar weer de lage E-snaar open, en speel dan de Gis op de D-snaar (6e fret). Dit klinkt voor mij neutraal. Doe hetzelfde met de G (D-snaar 5e fret), dit vindt men over het algemeen droevig of somber klinken. En speel nu eens de A (D-snaar 7e fret), dit vindt men fris of vrolijk klinken.

De mediant, oftewel de terts (de 3e toon uit de toonladder), kent twee vormen: de kleine (G) en de grote terts (Gis). De onderdominant staat gelijk aan de reine of zuivere kwart (de 4e toon uit de toonladder). De interval (afstand) tussen E en A is een zuivere kwart.

Een korte samenvatting:
E = grondtoon / tonica
G = kleine terts (b3)
Gis = grote terts (3)
A = reine of zuivere kwart (4)

Zoals je ziet zijn er verschillende benamingen en notaties. De één heeft het over een C+5, de ander noemt dit een Caug. Waar het voor mij om gaat is dat je weet hoe de interval heet (terts, kwart, kwint, enz) en wat hun functie is (mediant, onderdominant, dominant, enz). Omdat ik dit allemaal maar een beetje zelf uitgevogeld heb, uit boeken enzo, kan ik er hier en daar nog wel eens naast zitten, corrigeer mij dus aub als je beter geschoold ben dan ik.

Ik heb hier een overzicht staan van (bijna) alle intervallen (vanuit C):
http://www.gitaarnet.nl/forum/showpo...9&postcount=21

[Bassbitch]

-> Sticky.

[DTmaster]

thanx JEROEN

[Funkicker]

Gis = grote terts (b3)

hmm.. b3? bedoel je niet #3?
wel een mooie manier om de basis van harmonie uit te leggen
alleen, een interval als rein 5, wordt over een octaaf dus 12, zoals jij het hier stelt, als je E op je 6de snaar neemt (open), en B op de 5de snaar (2de fret) is het dus een kwint (bekend van powerchords ja), verander B in Bb en het klinkt nog spannender ook.. ookal vind ik het geluid van een octaaf eroverheen wel duidelijker en vooral mooier.. maar als je de grondtoon zelf een octaaf hoger pakt, en de eerste harmonie klank als dichtstbijzijnde rein kwart neemt (bijvoorbeeld) vind ik t toch t bseste klinken.. maar das mijn mening.. maar good job..
nu nog van de losse samenklanken naar veranderende harmonie, weet alleen al die mooie termen er niet voor .. zal t wel s uit proberen te leggen.. maar niet nu, nu ben ik druk en iemand anders doet t vast ook wel

[-=JEROEN=-]

oeps foutje, ok gecorrigeerd, bedankt

ja, ik vind een oktaaf hoger duidelijker te horen, en makkelijker uitleggen

mijn volgende uitleg wordt de ondermediant als aanvulling op de mediant, en dan de boven- en ondertonica

veranderende harmonie laat ik jou over

[Jimi Hendrix]

Als je zegt dat een Bb wil oplossen naar een B moet je hem eigenlijk A# noemen.
Verder is E-C geen overmatige kwint maar een kleine sext -> onvolkomen consonant, omkering ervan is de grote terts.

E-B# is naturlijk wel een overmatige kwint, waarbij de B# dan naar een C# wil oplossen (vergelijk E#5->A).

in majeur is de 'wil tot oplossen' van de verschillende tonen als volgt: (->=wil oplossen naar):
2->1 en vice versa
3->4 en vice versa
6->5 en vice versa
7->1 en vice versa

of het de ene kant of de andere kant op gaat 'wil' af van de harmonie die eronder ligt (tonica-subdominant of dominant) en dat hangt weer samen met de boventonen die de basnoot genereert.
Melodisch (dus horizontaal) werkt dat trouwens ook zo, check bijv(..) Bach.

[-=JEROEN=-]

kijk hier spreekt iemand die weet waar hij het over heeft

"Als je zegt dat een Bb wil oplossen naar een B moet je hem eigenlijk A# noemen."

omdat een Bb een verlaagde kwint is, en een verhoogde kwart wil oplossen naar een kwint?

meer uitleg gaarne

[Jimi Hendrix]

kijk hier spreekt iemand die weet waar hij het over heeft

"Als je zegt dat een Bb wil oplossen naar een B moet je hem eigenlijk A# noemen."

omdat een Bb een verlaagde kwint is, en een verhoogde kwart wil oplossen naar een kwint?

meer uitleg gaarne

Je moet het zo zien: normaal heb je de A, door er een A# van te maken ontstaat een leidtoon naar de B. Een Bb is een verlaagde B en die wil dan naar de A toe.

Is vanuit akkoordenleer ook goed te zien, want anders zou je bijv. dit akkoord krijgen: E-G#-A#, hee geen tertsenstapeling maar een overmatige secunde??
terwijl E-G#-Bb gewoon een tertsenstapeling is (met verminderde terts bovenin).

Zelfde verhaald met de B#/C... Wel grappig in dit verband is het #5-akkoord:
E-G#-B# is E#5, E-G#-C is C#5 met een E onderin (omkering dus), en ook G##5 is mogelijk: G#-B#-D##..... zie daar een symmetrische akkoordopbouw.

Oftewel: een verlaging (b) wil (in principe) naar beneden oplossen, een verhoging (#) naar boven.

-----------------------------

Verder is het ook zo dat (in akkoorden) V altijd wil oplossen naar I, maar I ook naar IV. Die spanning kan vergroot worden door zo'n akkoord meer leidtonen te geven, bijv in E: E-G#-B : 1 leidtoon naar A (de IV). E-G#-Bb: twee leidtonen->meer harmonische spanning.
Van de B een Bb maken noemt men dan een alteratie. Je snapt dat als je daar ver mee gaat, je de herkenbaarheid van de akkoorden en hun stabiliteit behoorlijk kunt oprekken, dat is in feite de ontwikkeling van klassieke harmonie (mozart etc, hoewel hij er ook al wat van kon) naar wagner en (nog verder) van daaruit naar de atonaliteit.

Een heel ander hoofdstuk is moduleren en hoe dat mooi/goed/onopgemerkt te doen.

[-=JEROEN=-]

ik ga maar eens een cursus componeren volgen

bedankt voor je heldere uitleg

[gorgasm]

als je bv n stukkie speelt(solo) en je wil dat de bas steun geeft, en samen met drum(ritme) je backup verzorgd, hoe pak je dit dan best aan?
bas vooral