contrapunt voor theorieanalfabeten

[kirito]

Laatst ontdekte ik dat een van mijn favoriete bands vaak nummers speelt in een fenomeen dat contrapunt heet. Ik vond dat erg goed klinken en daarom wil ik het ook leren. Het probleem is echter dat doordat ik gewoonlijk alles op gehoor probeer en ik dus geen theorie ken alles wat ik op het internet kan vinden onbegrijpelijk is voor mij. Zou iemand die hier wat meer verstand van heeft mij op een zo eenvoudig mogelijke manier kunnen uitleggen hoe ik hieraan moet beginnen?

[Rutger]

Begin eens met Wikipedia, en schrijf dan eens op wat je dan nog niet begrijpt.

[terrasbeest]

Laatst ontdekte ik dat een van mijn favoriete bands vaak nummers speelt in een fenomeen dat contrapunt heet. Ik vond dat erg goed klinken en daarom wil ik het ook leren. Het probleem is echter dat doordat ik gewoonlijk alles op gehoor probeer en ik dus geen theorie ken alles wat ik op het internet kan vinden onbegrijpelijk is voor mij. Zou iemand die hier wat meer verstand van heeft mij op een zo eenvoudig mogelijke manier kunnen uitleggen hoe ik hieraan moet beginnen?

Tadaa !!!!!!

Een klein beetje harmonie zou je toch onder de knie moeten krijgen.Waar wacht je op ?
Contrapunt is twee instrumenten die tegelijkertijd een verschillende melodie spelen en dat harmonieus laten klinken. De meest pure vorm is dat één instrument een melodie speelt die in stijgende lijn gaat, en het tweede instrument een andere melodie die in dalende lijn gaat.

Kijk even naar het filmpje. Voor alle duidelijkheid : dit is GEEN contrapunt, het gaat 'm om het idee......

[Gesualdo]

Contrapunt kent meerdere niveau's: van 1ste orde contrapunt t/m 5de orde.

Begin bij 1ste orde, wat dat inhoudt is uitgebreid op het internet te vinden, maar is kort samen te vatten als 'noot vs. noot'; elke noot in beide melodieën is even lang en ze vallen qua timing gelijk. En als je dit beheerst ga je naar de 2de, 3de etc.

Daarnaast is er een aantal 'harde' en 'zachte' regels in contrapunt waar je vanaf kunt wijken, maar als je net begint is het goed je hieraan te houden. Voordat ik deze regels noem een kleine legenda:
Een melodie kan zich voortplanten door skips en steps. Een skip is een interval in de melodie van een terts of groter (A > C). Een step is een interval kleiner dan een terts (A > B of A > Bb).
Bewegingen in de melodie kennen 4 soorten:
1) Parallel (C + E > D + F = beide intervallen zijn een terts)
2) 'Gelijk' (C + E > D + G = beide melodieën gaan omhoog, alleen niet met een terts)
3) 'Diagonaal' (C + E > C + F = 1 melodie speelt dezelfde noot terwijl de andere verandert)
4) 'Tegengesteld' (C + E > Bb + F = 1 stijgt en 1 daalt)

De 'harde regels' in het algemeen:
1) Gebruik alleen natuurlijke noten met als uitzondering de Bb (tegen de F om een tritone-interval te voorkomen) en de M7 aan het einde van een stuk, dus bijvoorbeeld G + B > F + Bb > E + A > F# + A > G + D.
2) Bewegingen die verboden zijn, zijn skips met een interval van vermeerderde of verminderde intervallen en skips groter dan een sexth.
3) Een motief beginnen met een bepaalde noot en deze laten dalen of stijgen naar de verminderde kwint is verboden behalve als je dat doet met alléén steps en hierna moet ook weer een step volgen in omgekeerde richting. Dus laten we zeggen dat we van F naar B willen (voorbeeld voor slechts 1 melodielijn): F > E > D > C > B (dat is de verminderde kwint) > C (zodat we toch consonant eindigen op de kwint). Of in andere richting: B > C > D > E > F > E.
4) Begin en eindig met perfecte consonanten (unison, kwint, octaaf)

De 'zachte' regels in het algemeen:
1) Gebruik steps vaker dan skips.
2) Probeer skips van een M6 in beide richtingen te voorkomen en probeer een skip van een m6 te voorkomen als deze daalt.
3) Probeer na elke skip een step te krijgen.
4) Probeer niet meer dan 2 skips achter elkaar te noteren.
5) Gebruik je 2 skips achter elkaar, probeer de intervallen dan klein te houden.
6) Gebruik je skips en steps in dezelfde richting, probeer de grotere steps en skips in de lage registers te houden (piramideregel). Dus liever F > C (skip) > D (step) > C (step) > F (skip) dan D > G (skip) > F (step) > G (step) > D (skip). Als je die eerste noteert ziet het eruit als een piramide, die tweede een piramide op z'n kop.
7) Probeer skippen naar de hoogste noot in een motief te voorkomen, liever deze benaderen middels steps.
Na een Bb liever een dalende lijn dan stijgende (zoals in het voorbeeld hierboven waar ik van Bb naar A ga).

De 'harde regels' in 1ste orde:
1) intervallen moeten consonant zijn (idealiter een m6 of M3 interval, hierna de kwint of octaaf, dan de m3, dan de kwart. Secundes, verminderde kwinten en septiemen zijn 'verboden').
2) Alle perfecte intervallen (kwinten en octaven) moeten tot stand komen door een tegengestelde beweging of diagonale beweging, dus respectievelijk G + B > F + C (G daalt naar F, terwijl B omhooggaat naar C) en G + B > G + D (G houdt aan, B gaat omhoog naar D).
3) Als je met een cantus firmus werkt dan mogen de noten daaronder niet hetzelfde zijn, dus geen herhaling (G + B > G + B mag dus niet)
4) Parallele bewegingen (zelfde intervallen in beide melodieën) mogen maximaal 4 keer achter elkaar plaatsvinden (G + B > C + E, ofwel grote terts > grote terts mag je niet vaker dan 4 keer spelen).
5) 'Skips' mogen niet meer dan de helft van alle melodische bewegingen omvatten.
6) Herhaling van 2 of meer dezelfde intervallen achter elkaar is verboden (G + B > F + C > G + B > F + C mag dus niet).
7) Het stuk moet beginnen en eindigen met een perfect interval (kwint of octaaf).

De 'zachte' regels in 1ste orde:
1) Probeer niet meer dan 2 perfecte intervallen achter elkaar te spelen.
2) Probeer de unison te vermijden.
3) Probeer skips tegelijkertijd in beide melodieën te voorkomen. Dus liever een skip plus een step.
4) Probeer geen intervallen te krijgen groter dan de '12th' (dus een kwart boven een octaaf).
5) Probeer na een grote skip, de richting van melodie om te draaien (dus een skip of step omlaag na een grote skip omhoog).
6) Probeer als je aan het einde van je register zit (erg hoog of juist laag), dit op te lossen door omhoog of omlaag te gaan door eerst een skip en daarna steps, of alleen steps, dus niet eerst 2 steps en dan opeens een skip).
7) Probeer het hele register te gebruiken na elke 10-20 gespeelde noten. Dit zorgt ervoor dat het stuk wijder gaat klinken en niet zo geclusterd klinkt.

En dat is nog alleen 1ste orde Vandaar dat veel mensen contrapunt toch wel als moeilijk beschouwen. Ik hoop dat je hier iets aan hebt in ieder geval. Bij onduidelijkheden hoor ik het wel.

[kirito]

Bedankt voor de reacties. Ik kan weer een beetje vooruit. Al heb ik het gevoel dat ik bij het stuk van Gesualdo even een woordenboek moet raadplegen want al die tertsen, cantus firmus, skips enz. zijn zowat Chinees voor mij. Of misschien is het inderdaad eens tijd me serieus te verdiepen in muziektheorie.

[Gesualdo]

Ik snap wat je bedoelt, helaas is het niet véél eenvoudiger uit te leggen als je je echt wilt verdiepen in contrapunt. Een definitie als: twee melodielijnen tegelijk is makkelijk, maar daar kom je alleen niet zo ver mee als je een stuk met contrapunt wilt maken. En als je de regels beschouwt als leidraden dan krijg je ook het gevoel hóe je precies moet beginnen en een mooi melodieus stuk kunt maken.

Dus in plaats van je af te laten schrikken door die regels, moet je ze juist omarmen zodat je weet wat je moet doen. Anders strand je waarschijnlijk erg snel.

En aangezien contrapunt best wel een hoge vorm is van muziek, is een stukje theoretische kennis toch wel een beetje obligaat denk ik.
Met wat basistheorie weet je precies wat ik bedoel met die termen en dan kom je echt een heel eind, geloof me. Het is vooral intervallentheorie die je moet beheersen en daar is genoeg over te vinden op het internet. Begin gewoon hier:

http://www.musictheory.net/lessons

Kijk eens rond en dan specifieker in de intervallensectie.

Succes!

-edit- mijn onderschrift is een link naar een nummer van da Palestrina, één van de grootmeesters van contrapunt (samen met JS Bach natuurlijk). Bekijk op je gemak een keer de partituur terwijl je ernaar luistert. Dan zul je ook veel van de regels herkennen (wat meteen al opvalt is dat de enige accidental de Bb is en dat het eerste gezongen interval tussen tenor en alto een kwint is dus een perfecte consonant is zoals de 'regels' melden.

[kirito]

Bedankt. Ik heb net je onderschrift eens een keertje gecheckt. Niet meteen mijn soort muziek maar je moet er iets voor over hebben he En die theoretische kennis zal ik wel eens goed doornemen. Hoe beter je de regels kent, hoe beter je ermee wegkomt als je ze eens een keertje breekt natuurlijk

[terrasbeest]

Bedankt. Ik heb net je onderschrift eens een keertje gecheckt. Niet meteen mijn soort muziek maar je moet er iets voor over hebben he En die theoretische kennis zal ik wel eens goed doornemen. Hoe beter je de regels kent, hoe beter je ermee wegkomt als je ze eens een keertje breekt natuurlijk

Vraag is natuurlijk wie dat favo bandje is ....

[kirito]

Vraag is natuurlijk wie dat favo bandje is ....

Versailles, of zoals ze in de VS bekend zijn: Versailles Philharmonic Quintet. Die maken een soort van symfonische power metal en hebben twee gigantisch goeie gitaristen in huis. Hier is een link naar een cover van hen. Kan je direct zeggen of hier contrapunt in gebruikt wordt of niet. https://www.youtube.com/watch?v=IPxnuWhgYlg

[Gesualdo]

Spijker en kop...

Die uitspraak is helemaal juist, dat je beter weet wanneer je met conventies kunt breken als je de regels kent en de theorie snapt. Theorie is niet alleen bedoeld om volgens het boekje een nummer te componeren wat mensen nog wel eens ten onrechte denken. Het biedt ook per definitie meteen een palet om juist stukken te componeren die niet helemaal volgens het boekje zijn en dus spannend en authentiek klinken.