Modus/kerktoonladders

[Goldfoxx]

Ik ben mij wat meer aan het verdiepen in de theorie. Ik ben redelijk autodidact, heb maar weinig les gehad. Het meeste wat ik deed, deed ik op gevoel en gehoor, welke niet heel slecht zijn Ik ken wel theorie, maar die is redelijk basic.

Mijn vraag gaat over (als ik het goed benoem ) over kerktoonladders/modus. Op verschillende plaatsen kom ik o.a. de termen "dorisch", "frygisch" en "eolisch" tegen. Heb het proberen op te zoeken maar kwam er niet uit. Ook niet met het stuk van Jeroen.

Ik heb opheldering nodig over de volgende dingen:

Als ik het goed begrijp betekenen de bovenstaande termen dat je de toonladder begint op op een andere toon dan de grondtoon, waarbij/door de intervallen veranderen? Ik heb dan het idee, dat bv! de dorische van X dezelfde toonladder is van de eolische van Y?

Wat ik wel denk te begrijpen dat je door noten toe te voegen aan de pentatonische toonladder, je in een andere modus speelt, bijv eolisch?

[Jeroensnake]

Klopt.

Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Kerktoonladder voor iets meer info, zoals bv ;

Neem de witte toetsen van een piano en speel steeds 8 opeenvolgende witte toetsen.

* Ionisch: begin (tonica) op C (majeur toonladder)
* Dorisch: begin op D
* Phrygisch: begin op E
* Lydisch: begin op F
* Mixolydisch: begin op G
* Aeolisch: begin op A (mineur toonladder, zonder de verhoogde Leidtoon)
* Locrisch: begin op B (zeldzaam en praktisch nauwelijks bruikbaar vanwege de verminderde kwint B-F ten opzicht van de grondtoon)

[Goldfoxx]

Dat had ik al gelezen.

Toch kom ik er niet helemaal uit. Als Je in sommige modussen speelt veranderen sommige tonen uit de toonsoort?

[Jeroensnake]

Als je in een bepaalde toonsoort speelt, veranderen er juist geen tonen. Dat is het hele idee van een toonsoort. Gekoppeld aan een grondtoon. E Phrygisch en A Aeolisch zijn toevallig dezelfde verzameling tonen. Enige verschil is de grondtoon. Vandaar de verschillende namen.
E Phrygisch en E Aeolisch zijn twee verschillende verzamelingen van tonen. Met als overeenkomst dat ze de grondtoon delen.

[Guitarmania]

Maak je geen zorgen, ik begreep er vroeger ook geen hol van.

Wat dat betreft kan ik je aanraden om niet op het forum te gaan zoeken naar een antwoord. Het beste kun je gewoon eens een blad papier pakken en de boel eens voor jezelf uitschrijven.

Schrijf gewoon eens de toonladder van c uit. En zie dat binnen die toonladder af en toe een toon wordt overgeslagen (de # en b), en af en toe niet. Ga dan per noot van die toonladder eens akkoorden opbouwen. Dan zie je dat tussen c en e 2 intervallen bestaan. Maar als je een akkoord opbouwt vanaf de d binnen de c-ladder, zie je dat er tussen die d en de terts van die d, de f, maar 1,5 interval bestaat. Daarom is het binnen de toonsoort c te maken d-akkoord een mineur akkoord. En c is een majeur akkoord. En zo schrijf je vervolgens alle akkoorden in de c-ladder uit.

En als je het dan hebt gehad met de toonsoort c, dan ga je de toonsoort f bijvoorbeeld eens uitschrijven. Dan zie je dat vanaf de g gerekend sprake is van 1,5 interval tot de terts van g: de bes. Dus in die ladder is g een mineur.

Echt, ga gewoon zitten en schrijf de boel uit. Dat maakt ook dat je scherpere vragen kunt stellen.

[-=JEROEN=-]

De fout die veelal gemaakt wordt (ook hierboven al weer 2 keer) is dat men denkt dat a-b-c-d-e-f-g hetzelfde is als c-d-e-f-g-a-b, wat dus volstrekte lariekoek is, als je het hebt over modus.

A eolisch = a b c d e f g = 1 2 b3 4 5 b6 b7
C ionisch = c d e f g a b = 1 2 3 4 5 6 7

Zoals je ziet, hebben beide ladders bijna net zo veel verschillen als overeenkomsten (kwa intervallen). Bij modus gaat het dus niet om de namen van de tonen, maar om hun functie. De ene c is de andere niet!

Het duidelijkst wordt het wanneer je modus gaat horen/herkennen:

ionisch - klinkt het meest majeur
dorisch - klinkt als mineur met een majeur eind (mineur blues)
frygisch - klinkt spaans
lydisch - klinkt dromerig, spannend, mysterieus
mixolydisch - klinkt als majeur met een mineur eind (majeur blues)
aeolisch - klinkt het meest mineur
lokrisch - klinkt nergens naar, hahaha

Hoe kan je dit horen? Speel een C akkoord en speel daarover de C majeur toonladder, dit klinkt ionisch. Speel een E akkoord (of E-F, of Em-F) en daarover een C majeur ladder (eigenlijk dus E frygisch), dit klinkt al snel spaans. En zo verder.

Soms helpt het om het akkoord zo aan te passen dat het karakter van de modus wordt versterkt. Dm6/9 (x5345x) zal uitnodigen om D dorisch te spelen. Fmaj9#11 versterkt het lydische karakter (Fmaj7 kan ook, maar is minder uitgesproken).

Als je dus een kerktoonladder op zich hoort, is het best lastig om te herkennen om welke modus het gaat. Hoor je de desbetreffende ladder tegenover een akkoord (of een grondtoon) dat wordt de modus al een stuk duidelijker:

http://www.musictheory.halifax.ns.ca/23modes.html

Hier hoor je eerst de ladders afzonderlijk, en daarna de modi in praktijk, maar nog steeds met weinig referentie. Speel er zelf een akkoord bij en het wordt je hopelijk duidelijker:
E-flat lydian: speel een Ebmaj7 bijv
F dorian: speel een Fm7 bijv
enz...

Hier een voorbeeld hoe lydisch klinkt:
http://www.youtube.com/watch?v=vjadWQwTG_I

Ik heb ooit een site gevonden die er een beetje vreemd uitzag, maar met te gekken audiovoorbeelden per modus. Maar ik ben de link kwijt en kan hem niet terugvinden in google. Misschien zelf maar eens iets in elkaar knutselen, of meer goede youtube voorbeelden verzamelen.


Deze vond ik ook wel erg leerzaam:
http://www.petethomas.co.uk/jazz-modes.html
Vooral dat stuk over Keycentre. Al is dit misschien meer iets voor jazz mensen.

Edit:

Ook nog een leuke truuk om iedere modus goed te horen: Speel een open snaar en op je andere snaren speel je een ladder. Dus je speelt bijv de lage E-snaar open en daarover speel je de C majeur ladder, samen klinkt dit frygisch, E-open met D majeur ladder klinkt dorisch, enz.

[-=JEROEN=-]

Maak je geen zorgen, ik begreep er vroeger ook geen hol van.

Wat dat betreft kan ik je aanraden om niet op het forum te gaan zoeken naar een antwoord.

Oh je wordt bedankt. Hebben we daarvoor al die moeite gedaan om jou destijds te helpen.

[Guitarmania]

Oh je wordt bedankt. Hebben we daarvoor al die moeite gedaan om jou destijds te helpen.

hehe, nee hoor Jeroen, jij hebt hele goede dingen op het forum gezegd. Ik weet alleen van mezelf, uit mijn begintijd, dat het goed is om af en toe even afstand te nemen van leraren en andere informatie en de boel in alle rust eens voor jezelf op te schrijven. Daarna klim je weer uit je grot en stel je gerichte vragen.