Alles over tablatuur

In onderstaande tekst staat uitgebreid beschreven wat tablatuur is, hoe je het moet lezen en hoe je het schrijft. Indien je vragen of aanvullingen hebt kun je een PM naar mij sturen.

Deze tekst is opgesteld door Maurice Makaay, de webmaster van www.gitaar.net, en is met zijn toestemming hier op gitaarnet gepubliceerd.

Inleiding
1.0 Wat is TAB?
1.1 Wat TAB je vertelt
1.2 Wat TAB je niet vertelt

TAB lezen
2.0 TAB notatie - de basis
2.1 Andere symbolen in TAB
2.2 Hammer-ons en pull-offs
2.3 Bends
2.4 Slides
2.5 Lengte van de noten

TAB schrijven
3.0 Beginnen met het schrijven van TAB
3.1 To TAB or not to TAB
3.2 Waar je je aan moet houden
3.3 Wat je moet zien te voorkomen

------------------------------------------------------------------------

***********************
*** 1.0 WAT IS TAB? ***
***********************

TAB of tablatuur is een methode om muziek die op gitaar of basgitaar
gespeeld wordt op te schrijven. TAB maakt geen gebruik van aparte
symbolen zoals je die tegenkomt in de standaard muzieknotatie.
In plaats daarvan worden normale (ASCII) karakters en nummers gebruikt.
Dit heeft ervoor gezorgd dat muziek in TAB formaat bijzonder populair
is geworden op het internet. Iedereen met een computer en een
internetverbinding kan de TAB files eenvoudig downloaden en lezen.


******************************
*** 1.1 WAT TAB JE VERTELT ***
******************************

- TAB vertelt je niet alleen welke noten je moet spelen, maar ook op
welke snaar en op welke positie;

- TAB laat zien waar je gebruik moet maken van geavanceerde technieken
zoals hammer-ons, pull-offs, bends, slides, flageoletten en vibrato;

- TAB geeft aan hoe je gitaar gestemd moet zijn. Wanneer dit er niet
expliciet bij staat, ga er dan vanuit dat de standaard stemming
(EADGBE) gebruikt moet worden. TAB geeft ook informatie over de
plaatsing van een eventuele capo op de hals;

- TAB geeft je een indicatie van het ritme van een nummer. Dit
wil zeggen dat je kunt zien wat de lange en wat de korte noten zijn;

- Maar je weet niet wat de lengte van de noten nu precies is.

Dat leidt me naar het volgende ...


***********************************
*** 1.2 WAT TAB JE NIET VERTELT ***
***********************************

- TAB zal (normaal gesproken) geen informatie verstrekken over de
exacte lengte van de te spelen noten. Hierdoor zul je in de meeste
gevallen zelf naar het nummer moeten luisteren, om zo met de
TAB voor je neus het exacte ritme van de noten uit te zoeken;

- TAB legt je ook niet uit met welke vingers je de noten moet spelen;

- TAB zal (normaal gesproken) geen informatie bevatten over de manier
waarop je de snaren aan moet slaan. Je zult dus bijvoorbeeld zelf
moeten beslissen of je up- of downstrokes wilt gebruiken.


------------------------------------------------------------------------

**********************************
*** 2.0 TAB NOTATIE - DE BASIS ***
**********************************

TAB is eenvoudig te lezen en zou eenvoudig te schrijven moeten zijn wanneer je
zelf een nummer op "papier" wilt zetten. Dit is het idee:

Je begint met 6 lijnen (of 4 voor basgitaar). Elk van deze lijnen komt overeen
met een snaar op het instrument. De bovenste lijn is de hoogst gestemde snaar
en de onderste lijn is de laagst gestemde snaar. Hieronder zie je een leeg
stuk TAB met de namen van de snaren ernaast.

E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Nummers die op de lijnen geschreven zijn, geven aan op welke positie de
snaar ingedrukt moet worden met de linkerhand. Wanneer er een nul
staat, dan betekent dit dat er een open snaar gespeeld moet worden.
Je leest TAB (net zoals standaard muzieknotatie) van links naar rechts.
Het onderstaande stukje TAB kan daarmee gelezen worden als: "Speel
de noten E F F# G G# en A op de onderste E-snaar door steeds een
positie omhoog te gaan op de hals, beginnend met een open snaar".

E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E---0--1--2--3--4--5---------------------------------------------

Volg je het allemaal nog een beetje?

In dit stukje gaat het om noten die een voor een
gespeeld worden. Wanneer twee of meer noten tegelijkertijd gespeeld
moeten worden, dan worden deze (wederom net zoals in standaard
muzieknotatie) boven elkaar geplaatst. Hieronder zie je bijvoorbeeld
hoe een G-barre akkoord opgeschreven wordt.

E----3------------------------------------------------------------
B----3------------------------------------------------------------
G----4------------------------------------------------------------
D----5------------------------------------------------------------
A----5------------------------------------------------------------
E----3------------------------------------------------------------

Dit betekent dus dat alle noten tegelijktijd gespeeld moeten worden
als een akkoord. Maar nu komt het ook wel eens voor dat je hetzelfde
akkoord als volgt genoteerd ziet:

E--------3--------------------------------------------------------
B-------3---------------------------------------------------------
G------4----------------------------------------------------------
D-----5-----------------------------------------------------------
A----5------------------------------------------------------------
E---3-------------------------------------------------------------

Hiermee wordt bedoeld dat je het akkoord iets langzamer aan moet slaan,
zodat de snaren niet tegelijkertijd, maar vlak na elkaar klinken
(Engelse term: strumming). Alle noten zullen hierbij op het
einde samen klinken als een akkoord. Hieronder nogmaals
dezelfde figuur, maar nu met meer ruimte tussen de noten. In deze
vorm zul je de noten wel een voor een aanslaan, zodat het niet
langer een akkoord is maar in plaats daarvan een melodielijn.

E------------------3----------------------------------------------
B---------------3-----3-------------------------------------------
G------------4-----------4----------------------------------------
D---------5-----------------5-------------------------------------
A------5-----------------------5----------------------------------
E---3-----------------------------3-------------------------------

Nu zul je je misschien wel afvragen hoe je nu weet hoe snel of hoe
langzaam dit gespeeld moet worden. Zijn alle noten van dezelfde
lengte?

Dit is een punt waarop TAB sterk afwijkt van de standaard muzieknotatie.
Meestal zal TAB je geen informatie geven over de lengte van de
noten. Meestal zul je zelf naar de muziek moeten luisteren om
erachter te komen wat de juiste timing voor de noten is.

Maar - wanhoop niet. TAB geeft je meestal wel een indicatie van
de te gebruiken timing. In het bovenstaande voorbeeld staan alle
noten even ver van elkaar af. Je mag dan redelijkerwijs aannemen
dat alle noten van dezelfde lengte zijn (misschien allemaal
1/8 of 1/16 noten). Dit hoeft echter niet altijd waar te zijn.
Het hangt volledig af van de auteur van de TAB.

Als vuistregel geldt dat je aan de ruimte tussen de noten kunt
zien welke noten lang zijn en welke noten kort en snel. Maar
klaarblijkelijk weet je dan nog steeds niet gaat over triolen
of iets van gelijke orde. Opnieuw hangt dit sterk af van de
auteur.

Als voorbeeld zie je hieronder de eerste noten van het
Nederlandse volkslied in TAB. Je ziet vrij duidelijk dat de
ruimte tussen de noten samenvalt met de lengte van de
noten.

E----------------------------------------------------------------
B-------------------0--1-----0--------0--1----0------------------
G------0----0----2--------2--------2---------------2--0--2----0--
D-0--------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Uiteraard is het veel eenvoudiger om de TAB voor een nummer
te spelen dat je al eens gehoord hebt, omdat je dan al bekend bent
met het ritme en de timing.


**********************************
*** 2.1 ANDERE SYMBOLEN IN TAB ***
**********************************

Tot nu toe hebben we gekeken naar de noten die gespeeld moeten
worden: op welke snaar en op welke positie. We weten dat we een
idee kunnen krijgen van de lengte van de noten door naar de
ruimte tussen de noten op de TAB te kijken en dat dit alleen
als richtlijn gebruikt kan worden. Je moet vrijwel altijd naar
het originele nummer luisteren om de details uitgewerkt te krijgen.

Veel andere belangrijke informatie kan opgenomen worden in TAB.
Denk hierbij aan hammer-ons, pull-offs, slides, bends, vibrato, etc.

Het is standaard om voor het aangeven van deze informatie extra
letters of symbolen tussen de noten te schrijven. Hier zijn de
meest gebruikte letters en symbolen:

h - hammer-on
p - pull-off
b - bend (een snaar buigen, zodat hij hoger gaat klinken)
r - release bend (een gebogen snaar terugbrengen naar de beginpositie)
/ - slide omhoog
\ - slide omlaag
v - vibratie (soms ook geschreven als ~)
t - tap met de rechterhand
x - speel de "noot" zwaar gedempt

Voor slides wordt soms ook s gebruikt, zonder hierbij aan te
geven of het om een slide omhoog of een slide omlaag gaat.
Er zijn ook symbolen die gebruikt worden voor het aangeven van
flageoletten. Deze zullen in onderdeel 3.2 uitgelegd worden.

Het laatste symbool, de x, wordt gebruikt om een afgekapt,
percussief geluid weer te geven. Meestal speel je deze door een
snaar met je speelhand (links) af te dempen zodat de snaar
dood klinkt wanneer je hem aanslaat.

Let erop dat het gebruik van x volledig anders is dan
het gebruik van de x in akkoordenschema's. Wanneer je bijvoorbeeld
het D akkoord uitschrijft, dan krijg je:

EADGBE
xx0232

Hier betekent de x dat een bepaalde snaar niet aangeslagen
wordt. In TAB wordt impliciet aangenomen dat een snaar niet aangeslagen
wordt wanneer deze geen cijfer bevat. Dus hetzelfde akkoord zou er in
TAB notatie als volgt uitzien:

E-----2-----------------------------------------------------------
B-----3-----------------------------------------------------------
G-----2-----------------------------------------------------------
D-----0-----------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Er zijn nog een aantal andere symbolen die gebruikt worden voor
het aangeven van dingen als duikvluchten (gaan hangen aan je
tremolo-arm) en met je plectrum over de snaren schrapen.
Er is alleen geen standaard manier om deze weer te geven
in TAB notatie. Details over de schrijfwijze zouden in dit geval
in de TAB opgenomen moeten worden.

TAB voor basgitaar zal waarschijnlijk wat extra symbolen nodig
hebben om specifieke basgitaartechnieken als slapping en popping
weer te kunnen geven. Je zou een s voor slapping en een
p voor popping kunnen gebruiken, zolang deze maar onder
de TAB-regel geschreven worden om ze te kunnen onderscheiden
van de symbolen die gebruikt worden voor sliding en pull-offs.


***********************************
*** 2.2 HAMMER-ONS EN PULL-OFFS ***
***********************************

Met hammer-ons en pull-offs kan een stukje TAB notatie er
als volgt uit gaan zien:

E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A---------5h7-----------5h7--------------------------------------
E---0--0----------0--0-------------------------------------------

Hier staat: "Speel de open E snaar tweemaal. Sla daarna de
A snaar op de 5e positie aan en doe een hammer-on naar de 7e
positie".

Pull-offs zien er soortgelijk uit:

E----3p0------------------------------------------------------------
B---------3p0-------------------------------------------------------
G--------------2p0--------------------------------------------------
D-------------------2---------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hier staat een aflopende bluestoonladder genoteerd met pull-offs
naar de open snaren. Voor elke pull-off sla je alleen de eerste
noot aan met de plectrumhand (rechts). In dit voorbeeld zouden
dus alle noten op de 3e en 2e positie aangeslagen worden en zouden
alle open snaren met een pull-off van de speelhand aan het klinken
worden gebracht.

Omdat je de snaar wat extra energie geeft met een hammer-on of een
pull-off, hoef je alleen de eerste noot aan te slaan met de
plectrumhand. Je zou zelfs een lange rij hammer-ons en pull-offs achter
elkaar kunnen hebben:

E----------------------------------------------------------------
B----------------------------------------------------------------
G---2h4p2h4p2h4p2h4p2h4p2----------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

In dit geval sla je dus alleen de eerste noot aan.

Opmerking: Er kunnen ook andere symbolen gebruikt worden voor het
aangeven van hammer-ons en pull-offs. Het symbool ^ kan
bijvoorbeeld worden gebruikt voor het aangeven van een hammer-on
of een pull-off. Bijvoorbeeld:

G---2^4^2----

Hier staat: "Sla de noot op de tweede positie van de G snaar aan. Hammer-on
naar de vierde positie. Pull-off naar de tweede positie". Het zou erg handig
zijn wanneer iedereen dezelfde symbolen en letters gebruikte. Gebruik
daarom zoveel mogelijk de standaard notatie, tenzij je een gegronde reden
hebt om af te zien van het gebruik van h en p. In ieder geval
moet je voor elke TAB die je maakt uitleggen van je symbolen betekenen
wanneer je een 'onconventionele' schrijfwijze hanteert.


*****************
*** 2.3 BENDS ***
*****************

Een bend is het opdrukken (of soms het omlaagtrekken) van een
snaar, zodat de toonhoogte van die snaar omhoog gaat. Wanneer een
bend gespeeld moet worden, dan moet je natuurlijk weten hoeveel de
toon precies omhoog moet. Dit wordt aangegeven met het schijven van
een cijfer achter de b. Bijvoorbeeld:

E----------------------------------------------------------------
B------7b9-------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hier staat: "Sla de B snaar aan op de 7e positie. Druk de snaar op,
zodat de toonhoogte twee halve tonen hoger wordt. Hiermee klinkt
de toon uiteindelijk alsof deze op de 9e positie gespeeld wordt".
(Soms wordt het getal achter de b ook wel tussen haakjes
opgescheven, als ---7b(9)---).

Nog een voorbeeld:

E----------------------------------------------------------------
B------7b9--9r7--------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hier staat: "Sla de B snaar aan op de 7e positie en buig deze
een hele toon omhoog. Sla de snaar opnieuw aan, terwijl deze
nog steeds opgedrukt is. Laat de snaar hierna weer terugkeren
naar de beginpositie, zodat de toon zijn normale toonhoogte weer
bereikt".

Soms wordt er ook een pre-bend gebruikt. Hierbij wordt de snaar
opgedrukt voordat deze aangeslagen wordt. Na het aanslaan van
de snaar wordt deze teruggebracht naar de beginpositie. Pre-bends
worden normaal gesproken als volgt opgeschreven:

E----------------------------------------------------------------
B------(7)b9r7---------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hier staat: "Zet je vinger op de B snaar op de 7e positie en druk
deze een hele toon omhoog (zonder de snaar aan te slaan). Sla nu
de snaar aan en laat de snaar terugkeren naar de beginpostitie".

Soms zullen er ook bends gespeeld moeten worden die bijvoorbeeld
maar een kwart toon omhoog hoeven. In dat geval zou het er een
beetje raar uitzien om het in TAB als volgt op te schrijven:

B--------7b7.5--------

Daarom wordt het als volgt opgeschreven:

bend up 1/4 tone
E----------------------------------------------------------------
B------7b--------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Dus de instructie over hoeveel de noot precies opgedrukt moet
worden, wordt boven de noot geschreven.


******************
*** 2.4 SLIDES ***
******************

Een slide is het verschuiven van je speelhand naar een andere
positie op de hals, zonder de ingedrukte snaar los te laten. De
toonhoogte verandert dus zonder de snaar opnieuw aan te slaan.

De meest algemeen gebruikte symbolen voor slides zijn /
voor een slide die omhoog gaat en \ voor een slide die omlaag gaat.
Je kunt ook wel een s tegenkomen om een slide aan te duiden.

Je hebt niet altijd aparte symbolen nodig om aan te geven of
een slide omhoog of omlaag gespeeld moet worden. Kijk maar eens
naar het volgende stukje TAB:

E----------------------------------------------------------------
B------7/9-------------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hierin is het duidelijk dat het moet gaan om een slide omhoog
vanaf de 7e naar de 9e positie. Maar je kunt ook iets als het
volgende tegenkomen:

E----------------------------------------------------------------
B------/7-9-7\---------------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Hier staat niet precies waar de slides beginnen of eindigen.
Hier moet je dus wel weten of je omhoog of omlaag moet sliden.
In deze gevallen moet je zelf inschatten op welke positie je
moet starten of stoppen met de slide. Het effect dat hier meestal
mee bedoeld wordt is dat de gespeelde noot vanuit de diepte ingezet
wordt en dat deze plotseling qua toonhoogte omlaag valt wanneer deze
uitklinkt.

Je kunt ook een hele serie van slides achter elkaar tegenkomen:

E----------------------------------------------------------------
B------7/9/11\9\7\6\7--------------------------------------------
G----------------------------------------------------------------
D----------------------------------------------------------------
A----------------------------------------------------------------
E----------------------------------------------------------------

Dit betekent dat alleen de eerste toon op de 7e positie van de
B snaar aangeslagen wordt en dat de overige tonen gespeeld worden
door te sliden van positie naar positie.


*******************************
*** 2.5 LENGTE VAN DE NOTEN ***
*******************************

Soms zul je TAB tegenkomen waarin ook informatie staat over
alle lengtes van de noten. Er lijkt hiervoor geen standaard te
bestaan, maar meestal wordt er gebruik gemaakt van een regel
met letters of symbolen boven de TAB. Zie onderdeel 3.2 voor
meer details hierover.

Waneer de timing symbolen niet uitgelegd staan in de TAB, dan
heb je een probleem! In dat geval kun je het beste even een
e-mail naar de auteur van de TAB sturen om te vragen om opheldering.


----------------------------------------------------------------------

**********************************************
*** 3.0 BEGINNEN MET HET SCHRIJVEN VAN TAB ***
**********************************************

Waarschijnlijk is de meest belangrijke vraag die je moet
beantwoorden voordat je begint met het opschrijven van een
stuk TAB, hoeveel informatie er precies in opgenomen moet
worden. De kunst is om de juiste hoeveelheid informatie in
een duidelijke, eenvoudig leesbare vorm neer te zetten.

Vragen die je jezelf kunt stellen zijn:

- Wordt het nummer voor het grootste gedeelte met akkoorden gespeeld?
- Zijn er een aantal riffs die door het gehele nummer gebruikt worden?
- Is er een duidelijke structuur aanwezig? (couplet, refrein, brug).

Door een beetje vooruit te plannen maak je een duidelijk gestructureerde
TAB, die niet alleen eenvoudiger te lezen is door anderen, maar die ook
eenvoudiger door jou te maken zal zijn.

Je moet ook kiezen met welk programma je de TAB gaat maken. Het enige dat
je nodig hebt is een simpele tekstverwerker, maar een muisgestuurd programma
maakt het een en ander vast simpeler. Het standaardprogramma "kladblok"
onder Windows is uitstekend geschikt om TAB te schrijven.

Je bespaart tijd door niet meteen te beginnen met typen, maar eerst
een lege regel te maken en die een keer of 8/10 te kopieren.
Hierna pas beginnen met het intypen van de fretnummers en dergelijke.
Natuurlijk kun je ook een lege TAB file ergens opslaan en die steeds
gebruiken als basis.

Wanneer je een uitgebreider programma zoals Microsoft Word gebruikt,
zorg dan dat je een niet proportioneel lettertype hanteert, zodat
alle karakters die je gebruikt van dezelfde breedte zijn. Wanneer de
"m" en de "i" verschillend van breedte zijn, dan zullen andere veel
moeite hebben met het bekijken van jouw TAB. Kies voordat je begint
dus voor een lettertype als "Courier".

Er bestaat een aantal programma's dat speciaal ontwikkeld is voor het
schrijven van TAB. Kijk op OLGA (http://www.olga.net)
voor meer informatie hierover.


********************************
*** 3.1 TO TAB OR NOT TO TAB ***
********************************

Wanneer een nummer goed beschreven kan worden met alleen akkoorden,
dan is het een stuk simpeler te lezen (en te schrijven) wanneer je
alleen de akkoorden weergeeft en niet elk akkoord als TAB
uitschrijft.

Zorg dat je markeringen als "Intro", "Verse" (couplet) en
"Chorus" (refrein) gebruikt, zodat de lezer weet om welk gedeelte
van het nummer het gaat. Een andere manier om dit te doen is
aangeven op welk tijdstip in het nummer je zit. Wanneer het
couplet van het nummer begin na een minuut en tien seconden,
schrijf dan 1:10 in de kantlijn. Zie ook onderdeel 3.2.3.

Als voorbeeld, zie je hier Led Zeppelin's "Gallows Pole":

Intro : A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A
Verse : A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A
A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A G D
A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A A7 G/A A7 Am7 Dadd4/A

MAAR - wanneer je alleen de akkoorden opschrijft, dan wordt het nog
een stuk duidelijker wanneer je ook de akkoordvormen erbij zet (hoeveel
gitaristen weten immers uit hun blote hoofd hoe je een Dadd4/A speelt?).
Wat je dus moet doen is iets als het volgende toevoegen:

EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE EADGBE
x02020 x02010 x04035 320033 xx0232 x0000x
A7 Am7 Dadd4/A G D G/A

Wanneer je al deze akkoorden als TAB uitschrijft, dan duurt het een
stuk langer om het allemaal in te typen en wordt het voor anderen
een stuk moeilijker om te lezen en te begrijpen. Dus voor een
op akkoorden gebaseerd nummer is het veel beter om het op deze
manier op te schrijven.


**************************************
*** 3.2 WAAR JE JE AAN MOET HOUDEN ***
**************************************

Een van de belangrijkste afwegingen bij het schrijven van TAB is
zorgen dat hetgeen je schrijft helder en eenvoudig leesbaar is.
Hier zijn een aantal simpele richtlijnen waaraan je je moet
houden.

- Gebruik spati-ering!

Het is wonderlijk hoeveel verschil wat extra ruimte op
de goede plaatsen maakt. Zorg er met wat lege regels
voor dat individuele blokken TAB los van elkaar komen te
staan en het geheel zal er duidelijker van worden.

- Definieer de symbolen die je gebruikt

Het leven zou er een stuk eenvoudiger uitzien wanneer iedereen
dezelfde symbolen voor hammer-ons, bends en dergelijke zou gebruiken.
MAAR - wanneer je ervan overtuigd bent dat jouw specifieke manier
van het noteren van bends en slides beter is dan die van anderen,
dan is dat geen probleem. Zolang je er maar voor zorgt dat je
iedereen vertelt welk systeem je dan gebruikt. Het beste kun je
je TAB file beginnen met een uitleg van de symbolen die je
hanteert.

Hier is een lijstje met de meest gebruikte symbolen:

h - hammer-on
p - pull-off
b - bend
r - release bend
/ - slide omhoog
\ - slide omlaag
v - vibratie (soms ook geschreven als ~)
t - tap met de rechterhand
x - speel de "noot" zwaar gedempt

Voor het opschrijven van flageoletten bestaat er een hele
variatie aan symbolen. Zelfs in standaard muzieknotatie
bestaat er geen conventie voor het opschrijven van
natuurlijke en kunstmatige flageoletten. Maar in TAB zul
je meestal het gebruik van puntige haken ("kleiner dan" en
"groter dan" tegenkomen). Dus een natuurlijke flageolet
op de 12e positie schrijf je op als:

E--------------------------------------------------------------
B--------------------------------------------------------------
G--------------------------------------------------------------
D--------------------------------------------------------------
A--------------------------------------------------------------
E------<12>----------------------------------------------------

Normale haken ( en ) worden soms gebruikt
voor zachte noten of optionele noten, dus puntige haken zijn
de gebruikelijke keuze voor het opschrijven van flageoletten.

Er zijn twee soorten flageoletten: natuurlijke en kunstmatige.
Natuurlijke flageoletten vind je onder andere op de 5e, 7e
en 12e positie op de hals. Je speelt ze door je vinger licht
op de snaar te laten rusten, recht boven de fret die achter
de te spelen positie zit. Dan de snaar aanslaan en vlak
daarna je vinger van de snaar afhalen. Een kunstmatige
flageolet kun je spelen je door een snaar in te drukken
met je speelhand en een octaaf hoger met je plectrumhand
op de snaar te tikken (je drukt bijvoorbeeld de snaar in
op de 2e postitie en je tikt hem op de 14 positie boven
de fret). Ook kun je zorgen dat je de duim van je plectrumhand
op de snaar laat rusten boven de fret en dan de snaar aanslaat,
waarna je de duim van de snaar afhaalt (eigenlijk de techniek
die je bij natuurlijke flageoletten ook gebruikt). Dit is
geen volledige gitaarles, maar ik het hoop dat het idee zo
duidelijk genoeg is.

Omdat er geen standaarden zijn voor het maken van een
onderscheid tussen natuurlijke en kunstmatige flageoletten,
ontstaat er soms verwarring. Wanneer je TAB schrijft met
flageoletten, dan kun je het beste een opmerking toevoegen om
uit te leggen of het gaat om natuurlijke- of kunstmatige flageoletten.
De meest gebruikelijke manier om kunstmatige flageoletten uit te
schrijven is als volgt:

E--------------------------------------------------------------
B--------------------------------------------------------------
G--------------------------------------------------------------
D--------------------------------------------------------------
A--------------------------------------------------------------
E------<14>--<16>--<17>--<16>--<14>----------------------------

Dit zal meestal betekenen dat je de noten op de 2e, 4e en
5e positie indrukt met je speelhand en dat je de kunstmatige
flageoletten met je plectrumhand op respectievelijk de 14e,
16e en 17e positie speelt.

- Label de onderdelen van de TAB

Je TAB wordt een stuk duidelijker wanneer je kunt zien waar
onderdelen als het couplet en het refrein zich bevinden in
je TAB. Zet daarom labels op goede plaatsen om de lezers
hier doorheen te leiden.

Veel nummers zullen over een duidelijke couplet- en refreinstructuur
beschikken. Je kunt dus volstaan met het eenmalig uitschrijven van
de riffs en de akkoorden en aangeven waar deze herhaald moeten worden.
Het kan ook voorkomen dat een nummer een paar belangrijke
riffs bevat. Schrijf deze ook maar één keer uit en
label ze "riff1" en "riff2". Je kunt dan later volstaan met
"Repeat riff1 four times", zonder het geheel uit te hoeven schrijven.

Zolang je zorgt dat het duidelijk is welk stukje TAB met welk
label overeenkomt, maak je het jezelf en anderen een stuk
gemakkelijker.

- Benoem de artiest en het album

Hoe logisch het ook klinkt... het is zeer nuttig voor anderen
om te weten waar het originele nummer gevonden kan worden.
Benoem daarom aan het begin van je TAB informatie over de
artiest die het nummer origineel heeft opgenomen, de naam
van het nummer en het album waarop het nummer gevonden kan worden.

- Algemeen commentaar

Ook is het nuttig om een paar regels commentaar op te nemen over
de stijl van het nummer of over belangrijke eigenschappen zoals
een alternatieve stemming, het gebruik van een capo, etc.

Een paar woorden als "use a staccato, funky kind
of strumming style for the chords, then change to a sustained
feel for the lead line" zullen mensen een heel eind op weg
helpen als het gaat om een idee te krijgen van de juiste
speelstijl.

Leg uit welk type gitaar gebruikt wordt (electrisch, acoustisch,
6-snarig, 12-snarig) en eventueel welke effecten gebruikt
worden. Bij effecten als bijvoorbeeld "delay" is het heel nuttig om ook
aan te geven wat de waarden voor delay-time en feedback moeten
zijn.

Opmerkingen over het gebruik van capo's en alternatieve stemmingen:
-------------------------------------------------------------------

Wanneer je gebruik maakt van een capo, dan is het gebruikelijk
om de nummers van de posities relatief ten opzichte van
de positie van de capo op te geven. Dus wanneer je een D majeur
akkoorvorm pakt, met een capo op de tweede positie, dan wordt
de TAB:

E----2---------------------------------------------------------
B----3---------------------------------------------------------
G----2---------------------------------------------------------
D----0---------------------------------------------------------
A--------------------------------------------------------------
E--------------------------------------------------------------

De noten die op de drie hoogste snaren gespeeld worden
liggen 2 of 3 posities boven die van de capo. In werkelijkheid
speel je de noten op de 4e en 5e posities.

Wanneer je de namen van de akkoorden uitschrijft, dan is het meestal
het beste of de absolute toonhoogte van de noten in acht te nemen.
In het bovenstaande voorbeeld zullen gitaristen de akkoordvorm herkennen
als een D majeur akkoord, maar omdat er een capo op de 2e positie zit is
het echte akkoord een E majeur (twee halve tonen hoger dan de D). Je
moet daarom het akkoord als een E majeur akkoord noteren. Dit maakt het
eenvoudiger voor andere muzikanten (die geen gitaar spelen of die geen
capo hebben) om mee te kunnen spelen in de juiste toonsoort.

Hetzelfde verhaal gaat op voor TAB voor gitaren die lager gestemd
zijn dan normaal. Wanneer TAB geschreven wordt voor een gitaar
die gestemd is als Eb Ab Db Gb Bb Eb, dan kun je het volgende
akkoord tegenkomen.

Eb-----0------------------------------------------------------
Bb-----0------------------------------------------------------
Gb-----1------------------------------------------------------
Db-----2------------------------------------------------------
Ab-----2------------------------------------------------------
Eb-----0------------------------------------------------------

Hoewel dit eruit ziet als een E majeur akkoord, gaat het hier toch
om een Eb majeur vanwege de stemming. Om verwarring te voorkomen moet
je dit akkoord dus ook Eb majeur noemen.

- Ritme-informatie

Misschien wil je heel erg serieus te werk gaan en informatie
over het exacte ritme van een nummer opnemen in de TAB? Dat kan.
Je moet alleen wel wat meer typen. Voordeel is dat alle informatie
die nodig is om het nummer te spelen dan in de TAB zit.

Een mogelijke manier om dit probleem te benaderen is een regel
met streepjes, afgewisseld met nummers (die de maten aangeven),
boven de TAB-regel te schrijven.

1---2---3---4---1---2---3---4--- etc.

Hieronder kun je een regel met d (downstroke) en u (upstroke) symbolen
schrijven om aan te geven wanneer en hoe de snaren aangeslagen
moeten worden. Hier een simpel voorbeeld waar twee 1/4 noten opgevold
worden door vier 1/8 noten:

1---2---3---4---1---2---3---4--- etc.
d---d---d-u-d-u-d---d---d-u-d-u-

Dit kun je nog uitbreiden met hoofd- en kleine letters
om aan te geven waar de accenten zich bevinden.


de twee regels met ritme-informatie duidelijk afzondert
van de 6 regels TAB.

Een andere manier om timing-informatie weer te geven is
het gebruik van letters of symbolen voor elk type noot.

Gebruik bijvoorbeeld een e (eighth) voor een 1/8 noot,
een s (sixteenth) voor 1/16 noot, etc. De letters die
je gebruikt kunnen verschillend zijn al naar gelang je gewend
bent aan het systeem van 1/4, 1/8 noten etc., of
aan het Engelse systeem van "crotchets" en "quavers". Maar de
methode is verder gelijk.

Hier een lijstje met vertalingen van typen noten:

- hele noot - whole note / semibreve
- 1/2 noot - half note / minim
- 1/4 noot - quarter note / crotchet
- 1/8 noot - 8th note / quaver
- 1/16 noot - 16th note / semiquaver
- 1/32 noot - 32nd note / demisemiquaver
- 1/64 noot - 64th note / hemidemisemiquaver

Schrijf simpelweg de letters boven de overeenkomstige noten
in de TAB (en zorg dat je definieert welke letters/symbolen je
gebruikt). Hier een voorbeeld van hoe dit eruit kan zien (de openingsriff
van het nummer "Ticket to Ride" van de Beatles):

q e e t t t q e e t t t
E--------0-----------0--------0-----------0--------------------
B-----------2-----0--------------2-----0-----------------------
G---2----------2----------2---------2--------------------------
D--------------------------------------------------------------
A--------------------------------------------------------------
E--------------------------------------------------------------

Ik heb hier q voor 1/4 noten (quarter), e voor
1/8 noten (eighth) en t voor 1/4 triolen (triplet) gebruikt.

Wanneer je TAB schrijft met ritme-informatie zoals hierboven, dan is
het essentieel dat je uitlegt welk systeem je gebruikt.
Ik heb zeer veel verschillende systemen gezien in verschillende
graden van eenvoud en leesbaarheid. Welke je ook kiest om te
gebruiken, je zult altijd al je symbolen uit moeten leggen om
te zorgen dat anderen weten waar je in hemelsnaam toch mee bezig
bent geweest.

Wanneer je wel hints wilt geven over het ritme van de TAB,
maar er niet te diep op in wilt gaan, dan is het
gebruik van maatscheidingstekens effectief. Plaats eenvoudig
een verticale lijn bestaande uit "|" tekens om het einde van
een maat aan te geven. Dus het voorbeeld met het volkslied
zou er dan als volgt uit gaan zien:

E-----|----------------|----------------|-------------------|--
B-----|----------0-1---|0-----0-1---0---|-------------------|--
G-----|0---0---2-----2-|----2-----------|2--0--2----0-------|--
D-0---|----------------|----------------|-------------------|--
A-----|----------------|----------------|-------------------|--
E-----|----------------|----------------|-------------------|--


*****************************************
*** 3.3 WAT JE MOET ZIEN TE VOORKOMEN ***
*****************************************

- Regelafbreking in TAB

Een van de meest voorkomende problemen bij het schrijven van TAB
het het afbreken van regels, omdat ze te lang zijn. Dit zorgt
ervoor dat je TAB vrijwel onleesbaar wordt. Dit kan echter
eenvoudig voorkomen worden.

Het probleem ontstaat wanneer je een regel TAB schrijft die
misschien 80 of 90 karakters lang is. Voor veel mensen is dit
te breed voor hun scherm, waardoor de regels afgebroken worden.
Het ziet er dan als volgt uit:

E---------------------------------------------0---------------------------------
--------------
B---------------------------------------2--4-----4--2---------------------------
--------------
G------------------------------1--2--4-----------------4--2--1------------------
--------------
D---------------------1--2--4-----------------------------------4--2--1---------
--------------
A------------0--2--4-----------------------------------------------------4--2--0
---------------
E---0--2--4---------------------------------------------------------------------
--4--2--0-----

Dit ziet er nu misschien behoorlijk vreemd uit. Maar geloof me: het zag
er perfect uit toen ik het in het kladblok intypte, omdat het in zijn
geheel op het scherm paste. Maar voor veel mensen is het dus te breed
en ontstaan er problemen bij het lezen van je TAB.

Het enige dat je hoeft te doen om dit te voorkomen is zorgen dat de
maximum breedje van je TAB 72 karakter is. In deze lessen heb ik me
daar overal aan gehouden, dus de maximum breedte is ongeveer dit:

<<<------------------------------------------------------------------>>>

Zorg ervoor dat jouw TABs niet breder zijn dan dit en er moeten geen
problemen meer zijn.

Wanneer je TAB tegenkomt die toch afgebroken wordt, dan heeft de auteur
misschien niet door dat dit gebeurt, omdat het er op zijn/haar scherm wel
goed uitziet. Het kan dan de moeite waard zijn om de auteur even op de
hoogte te stellen van dit probleem, zodat deze daar in de toekomst rekening
mee kan houden.

(Dit geldt natuurlijk ook voor mijzelf! Wanneer delen uit deze lessen
te breed zijn voor je scherm, laat me dit dan even weten!)

- In elkaar geperste TAB

Het is verbazingwekkend eenvoudig om een mooi stukje TAB
te ru-ineren door er geen spati-ering in aan te brengen.
Het eindresultaat wordt daardoor een massieve berg opgepropte TAB,
uitleg, labels, etc.

Wanneer je klaar bent met het opschrijven van je TAB, kijk dan nog
eens terug om te zien of je her en der nog wat lege ruimte kunt
tussenvoegen om bijvoorbeeld het refrein van het couplet te scheiden.
Dit komt de leesbaarheid zeer ten goede.

Kijk ook eens of je niet teveel detail in je TAB hebt
aangebracht. Meestal zal dit niet het geval zijn, maar soms kom
je TAB tegen die door de overdaad aan informatie en detail
maar moeilijk te lezen valt.

- Onnodige herhalingen

Wanneer een regel TAB of een bepaalde riff een aantal keren wordt
herhaald, bespaar jezelf dan de moeite en schrijf het maar een
keer op als TAB en vertel de lezer dat het herhaald moet worden.