Pleidooi voor een persoonlijker geluid
Hi
Ik heb mij enige tijd afgevraagd, waar het volgende stuk nou het best voor het voetlicht te brengen zou zijn. En daarbij ben ik tot de slotsom gekomen dat dat toch vooral hier in 'sounds' moet gebeuren.
Ik zou natuurlijk gewoon een van mijn liedjes kunnen posten, maar heb voor een creatievere oplossing gekozen.
Mag ik jullie aandacht voor een van de singer/songwriters die dat persoonlijke geluid al helemaal onder de knie heeft? Hij is 17, heeft een fabelachtige rechterhand en stelt zichzelf als volgt voor:
Dit is Sjoerd Raaijmakers. Hij speelt gitaar en zingt erbij en schijft zo zijn eigen nummers. Dit is ook een van zijn nummers, het heet Freedom. Eind vorig jaar heeft hij zijn eerste CD opgenomen, "AsSured". Mocht je meer van zijn muziek willen horen, mail hem dan op Sured2010@live.nl.
http://www.youtube.com/watch?v=k30vHNTtAM8
Het volgende stuk is ingegeven doordat ik een aantal keer TS'ers op het hart drukte toch vooral op zoek te gaan naar hun eigen stem. En dus niet teveel mainstream te gaan. Voor veel mensen dreigt er een soort overload aan indrukken. Die mensen zullen zeker moeten gaan selecteren. En dan komt de vraag aan de orde: Waarop zal dan worden geselecteerd.
Cultuur
‘We leven in een beeldcultuur’, wordt ons regelmatig voorgehouden. In zijn algemeenheid juist, maar niet volledig. Wij leven, gewild of ongewild, ook in een geluidscultuur. Gewild, doordat sinds de komst van de Walkman, de muziek van jouw keuze je overal volgt. Ongewild, omdat er eigenlijk in Nederland vrijwel overal wegen/auto’s of geluiden van andere activiteit te horen is. We leven dus in een beeld- en geluidcultuur. Technische ontwikkelingen helpen die groei alleen maar verder. Voor beeld en geluid zijn vooral de digitalisering van groot belang daarvoor.
Selecteren
Het aantal beelden dat een mens verwerkt ligt naar schatting op 4 à 5.000 per dag. Voor geluiden is dit niet te kwantificeren. We zullen dus moeten gaan selecteren, om te zorgen dat onze ‘harde schijf’ niet overvol raakt.
Selectiecriteria voor beeld
Officieel een eitje. Een goede foto is scherp, goed belicht, niet bewogen, geen kleurzweem/goede witbalans (bij een kleuren foto) en een goed doordachte compositie. De praktijk is weerbarstiger.
Niet: Wie heeft de grootste; wie heeft de meeste
De wedstrijd ‘wie heeft de grootste’ heeft zich verplaatst naar ‘wie heeft de meeste’. Megapixels in dit geval. Vervolgens maak je in 1/125e seconde een foto, je doet een avondje Photoshop en voilà: de ideale foto is geboren.
Verzadigde waarnemers
Wat je ziet is verveling. Wij zijn al een aardig eind op weg om verzadigde waarnemers te worden en raken verveeld of zelfs geïrriteerd bij zoveel perfectie en onpersoonlijke eenvormigheid.
Het is naar mijn smaak niet voor niets dat uitgerekend Edje van der Elsken wereldwijd wordt erkend als een van de allerbeste fotografen. Wat je in zijn foto’s terug ziet is een schaamteloos romantische fotograaf. Hoeren, hoelahoepers op de Dam, een leuke jonge vrouw die een blaar onder haar voet bekijkt op een hekje van het plantsoen, hij ging voor geen enkel menselijk onderwerp uit de weg. De menselijke maat staat centraal in zijn gigantisch grote en mooie oevre. En puur! Geen trucs. Emoties, sfeer, suggestie, ruimte voor imperfectie. Daarmee onderscheidt je je.
Relevantie voor muziek
Met een technisch goede foto stijg je dus eigenlijk niet meer in aanzien. En wat nog belangrijker is, bij de zo noodzakelijke selectie val je af. Technische perfectie leidt tot oppervlakkigheid, wantrouwen, verdenking de zaak te hebben gepatched, enscenering en gebrek aan creativiteit. Een zekere wilde streak ontbreekt dus. Dat, wat ons tot mens, tot creatief mens maakt.
Eigenheid
De kunst is dus, alle ‘auto’ standen uit te zetten. Van jezelf en van je apparatuur. Ook de controle zoveel mogelijk los te laten. Verzadiging van je publiek leidt tot een andere manier van kijken naar de wijze waarop wordt geselecteerd. Natuurlijk is het handig als het geluid behoorlijk is opgenomen, maar dat geluid (muziek) is het begin en het eind van het verhaal. Als dat niet strikt persoonlijk/authentiek is, verlies je in no time de aandacht van je publiek.
Verlies van controle
Natuurlijk is het loslaten van controle iets anders van volledige anarchie of totale chaos; alhoewel de punk wel heeft bewezen dat ook dat tot aardige resultaten leidt.
Hier op het forum wordt een onnatuurlijke nadruk gelegd op feedback en dat er ‘met die feedback aan het werk moet worden gegaan’. Persoonlijk geloof ik daar maar ten dele in. Zoals survival of the fittest, mits goed doorgevoerd, in een paar generaties tot inteelt leidt, zo is ook goed aan het werk gaan met kritiek vruchteloos. Het leidt tot een vreugdeloze zwabberkoers, verlies van een eigen gezicht en een nodeloze eenvormigheid.
Het is dus veel beter om (ook daar) een selectie op toe te passen. Kijk, losjes, speels, wat er in de geopperde verbeteringen voor JOUW geluid tot een accent leidt op het gebied van authenticiteit. En pas alleen die suggesties toe die je leuk vindt.
Group thinking
Een weinig bekend deel van de psychologie is de zogenoemde Group Thinking. Bang voor tegenstand uit de groep, snijden wij controversiële of gewaagde onderwerpen niet aan. Zeker in Nederland, waar alle verschillen worden weggepolderd dreigt dat gevaar. Dit houdt niet in dat je je niet genuanceerd uit zou moeten drukken. Dit is geen pleidooi voor respectloze behandeling! Het gaat erom dat in dat proces de strikt persoonlijke kanten en de leukste ideeën het niet halen. Zonde! Dit is ook in werksituaties toe te passen. Brainstorm sessies leiden zelden tot een echt creatieve oplossing.
Intuïtief/niet denken
Het loslaten van technische controles is maar in één slogan samen te vatten: Denk niet na! Geef je muziek/geef jezelf de ruimte voor het onverwachte. Hierdoor wordt het allemaal veel spontaner. En – niet in de laatste plaats – het krijgt allemaal menselijke trekjes. Keur niet te snel een stuk muziek af. In het analoge tijdperk bleven ook de aanvankelijk als mislukt bestempelde foto’s bewaard. Wij bedrijven allemaal een beetje geschiedvervalsing door alleen gemanipuleerde foto’s te bewaren en de rest weg te gooien. Achteraf zijn de minder goed gelukte liedjes uit het verleden helemaal zo gek nog niet. Daar zijn echt honderden voorbeelden van. Wild thing van The Troggs werd in 10 minuten opgenomen en Chip Taylor heeft meerdere malen verklaard zich dood te hebben geschaamd voor dat lied. Die schaamte is betrekkelijk kort van duur, vermoed ik: Hij huilt de hele weg naar de bank.
Samenvatting
Zeg je niets, dan kun je ook niets verkeerds zeggen. Maar je geen foto, dan kan ie ook niet mislukken. Dit geldt ook voor muziek. Wij zijn zo gewend aan auto tune zang partijen en live opnames die op 24 sporen recorders worden gepatched, dat wij menen dat dat zo hoort. Tot ver in de jaren ’80 heeft Link Wray gebruik gemaakt van zijn eigen 3 sporen opnames uit het kippenhok. Een goede artiest goed opnemen is voor elkaar. Maar wij zijn technische perfectie gaan aanzien voor the real thing. Dat is een misvatting die ik hier graag recht zou zetten. Ik hoor liever rammelende opnames en partijen dan onpersoonlijke, melige/kraak noch smaak oppervlakkigheid. Als er iemand aan de andere kant van de telefoon lijn tegen ons praat met een glimlach, dan nemen wij dat waar.
Ieder stuk verdient het om gehoord te worden. Iedere musicus (m/v) verdient erkenning en de mogelijkheid zich te ontwikkelen.
Mijn oproep is dan ook de overdreven focus op techniek los te laten en volop te gaan genieten van wat wij met muziek tot uitdrukking willen brengen. Ik geloof dat je dat hoort. Met een knipoog naar Youp van ’t Hek: Muziek maken is wel leuk!
Met dank aan
- Bibi, die mij leerde hoe ik een video op het forum kan posten
- Sjoerd a.k.a. Sured, voor het heerlijke Freedom
Vriendelijke groet, Gus