Welkom op het GitaarNet.
  • 4. Kerktoonladders

     SOLO

    4. Kerktoonladders

    Schrik niet van het woord "kerktoonladders". Met de kerk heeft dat tegenwoordig niet veel meer te maken. Sterker, de kerktoonladders zijn juist datgene waar de pop- en rockmuziek op is gebaseerd. En volgens mijn laatste informatie zat Mick Jagger afgelopen zondag niet in de kerk!

    Maar goed, het fenomeen heet nu eenmaal zo.

    Het systeem is - wederom: je hoeft geen Einstein te zijn om muziek theoretisch te doorgronden - zeer eenvoudig.

    Je hebt in het vorige hoofdstuk 12 ionische ladders leren kennen. Zo'n ionische ladder heeft alles te maken met een toonsoort. Je hoort musici af en toe wel eens zeggen "we spelen in de toonsoort C". Daarmee bedoelen ze altijd: "we spelen de tonen van C-ionisch". En zo heb je dus ook F#-ionisch of Des-ionisch (C#-ionisch). De term "de toonsoort van ..." is dus hetzelfde als "de tonen van de ionische ladder van ...".

    We pakken het schema van het vorige hoofdstukje er weer bij.

    Dit is een opsomming van alle 12 de ionische ladders. Binnen die ionische ladders kun je kerktoonladders afleiden (de ionische ladder is een kerktoonladder; naast deze ladder bestaan 6 andere kerktoonladder: in totaal 7).

    Neem bijvoorbeeld de toonladder G-ionisch (g - a - b - c - d - e - f# - g). Kijk maar in het schema of dat klopt.


    g   a   b c   d   e   f# g

    G-ionisch: Ik had ook voor D#-ionisch kunnen kiezen, of voor F#-ionisch als voorbeeld. Maar voor nu kies ik hier 'at random' even voor G.

    Wat we hier te pakken hebben kun je als volgt benoemen:

    • G-ionisch;
    • G-do-re-mi;
    • toonsoort-G.

    Al deze 3 termen zijn inwisselbaar. Het betekent allemaal hetzelfde.

    De meeste pop- en rockliedjes staan in één bepaalde toonsoort.

    Binnen die toonsoort bestaan - naast de eerste, de ionische ladder - nog 6 andere toonladders.

    Stel dat je in de toonsoort G op de a begint en naar de octaaf-a toespeelt: Dat is een toonladder van a tot en met a, en wel binnen de toonsoort G.

    Kijk maar naar het schema. De toonladder van a binnen de toonsoort G is:

    a   b c   d   e   f# g   a

    Maar wat zijn de intervallen daarvan?

    Wel, kijk maar naar het schema binnen de toonsoort G-ionisch. tussen de a en de b zit een hele interval. Tussen de b en de c een halve. De intervallen van de a-ladder in G-ionisch zijn kennelijk: 1 ½ 1 1 1 ½ 1 (terwijl die van G-ionisch zijn: 1 1 ½ 1 1 1 &frac12.

    Dus die a-ladder kan geen ionische ladder zijn! Kijk maar naar het schema in de toonsoort A: die toonsoort heeft een c#! Er is hier dus iets anders aan de hand.

    Wij noemen deze a-ladder in de toonsoort G een dorische ladder (ook weer vernoemd naar de oud-Griekse bouwkunst). Dorisch betekent dat de tweede toon wordt gehanteerd als uitgangspunt, en wel in de ladder van toonsoort G / G-ionisch.

    Ik ga je nu weer een schema geven, maar dan binnen de toonsoort G-ionisch.

    Je ziet hier dat je binnen de toonsoort G(-ionisch) 6 andere toonladders kan maken door telkens op een andere toon uit de g-ladder een volgende toon te pakken en daarvan uit een octaaf (of rondje) te spelen.

    Ik heb hierbij Romeinse cijfers gebruikt. Niet voor niets, want je zal merken dat musici spreken in termen als "trappen": eerste trap-G, tweede trap-G etc.). In plaats van over trappen, kun je echter ook spreken over kerktoonladders. En al die 7 kerktoonladders (trappen: tot en met Trap VII) hebben een naam, en wel de volgende:

    Trap Iionisch (dat wist je al)
    Trap IIdorisch
    Trap IIIfrygisch
    Trap IVlydisch
    Trap Vmixolydisch
    Trap VIeolisch
    Trap VIIlokrisch

    Die rare namen komen voornamelijk uit de oud-Griekse bouwkunst. Denk daar verder niet over na.

    Wat je ziet is dat elke trap andere intervallen kent. Ik geef die hier weer:

    Trap Iionisch  - 1 1 ½ 1 1 1 ½
    Trap IIdorisch  - 1 ½ 1 1 1 ½ 1
    Trap IIIfrygisch  -½ 1 1 1 ½ 1 1
    Trap IVlydisch  - 1 1 1 ½ 1 1 ½
    Trap Vmixolydisch   - 1 1 ½ 1 1 ½ 1
    Trap VIeolisch  - 1 ½ 1 1 ½ 1 1
    Trap VIIlokrisch  - ½ 1 1 ½ 1 1 1

    Onthoud

    • een ionische ladder in welke toon dan ook staat voor een toonsoort;
    • veel liedjes staan slechts in één toonsoort;
    • een toonsoort kent 7 verschillende trappen (vanaf iedere toon binnen de toonsoort kan een ladder worden gemaakt);
    • elk van die ladders heeft een naam: Trap X of een oud-Griekse naam;
    • elk van die ladders kent een verschillende intervallenreeks.

    Conclusie

    Je hebt nu 12 ionische ladders leren kennen. Binnen elk van die ionische ladders kunnen 7 verschillende ladders binnen de toonsoort worden gemaakt. Er zijn dus 7 x 12 = 84 kerktoonladders.


    »» volgende les
Back to top