Fender Telecaster Vintage '52

klik op foto voor vergroting

Inleiding
Begin jaren negentig: ik sta op de muziekbeurs in Rotterdam. Tussen de bassen en gitaren van Rikkers Gitaarbouw staat ook mijn Rikkers-Tele bescheiden op de achtergrond. Je zou niet zeggen dat het een supergitaar is, dat weet alleen ikzelf. Er komen twee stokoude mannetjes voorbijlopen en die vragen of ze die Tele eens mogen vasthouden. "Tuurlijk, zal ik 'm even inpluggen?" Nee, dat hoefde niet. Een van de twee pakt de gitaar op, zakt bijna door zijn rug (het is er één van goudeerlijk zwaar noord-amerikaans essen) zet 'm snel weer terug en zegt "Dat is geen Tele! Thuis heb ik een '52-er staan en die is ongeveer tien keer zo licht. Ik sla daar thuis de vliegen mee dood!". De ander wou er nog wel even op spelen (country, kon-ie erg goed) maar vond het ook maar niks. Te weinig 'tele-twang'. Ik moest wel lachen, maar leuk vond ik het niet...

We zijn inmiddels 13 jaar verder. Mijn enige gitaar is nog steeds die 'supertele' met ebbenhouten toets en inmiddels met humbuckers. Al jaren doe ik er alles mee en ik vraag me af hoe ver mijn gitaar afstaat van de oertele van de ouwe 'vliegenvangers'.

Zoekend op de site van Fender (www.fender.com) verdwaal je bijkans in de soorten en varianten die tegenwoordig in wel 6 landen gefabriceerd worden. Ik zoek een fabrieksgitaar, dus de zogenaamde customshoppers vallen af. De gewone 'American' Teles wijken veel af van het eerste model. Een hoop Teles zijn van 'hardwood' dan wel 'alder' (= elzen, op zich prima maar hoort meer bij een Strat). Veel zijn voorzien van een hele hoop extra snufjes maar daar kom ik niet voor. En daar staat-ie: onder het kopje 'American Vintage', de 52-er telecaster. Gemaakt volgens de specificaties van 1952.

Historie  [top]
Geheel in de aard van de naoorlogse tijd was uitvinder Leo Fender in 1946 aan het experimenteren met de 'spanish electric'. Zijn fabriekje maakte al versterkers, pa-systemen en electrisch vesterkte steelgitaren. De man speelde geen noot maar kwam toch op de proppen met de Esquire: een 'slab cut' simpel stuk essenhout met een maple hals en maple toets (allemaal binnenlands hout), en één elementje. Later kwam daar een haslelementje bij en werd de gitaar de Broadcaster gedoopt. Midden jaren '50 (er werden maar enkele gitaren gemaakt, meer als bijzaak nog) wees de firma Gretsch de firma Fender op het feit dat zij de naam Broadcaster reeds gebruikten voor een drumstel en wist Alan Frost van de firma National Fender te overtuigen van het feit dat er in de hals een trussrod moest komen voor de stevigheid. Vandaar dat na een aantal maanden produceren van de zogenaamde 'no-casters' (Broadcasters met de naam eraf geknipt voordat het op de hals werd geplakt) de nieuwe naam Telecaster werd bedacht. De gitaar had nu twee elementen en een trussrod, een rondere halsvorm en gewijzigde electronika. In 1952 was deze echt vol in produktie en volgens deze specificaties worden de reissues gemaakt.

Deze gitaar was zijn tijd echt vooruit en werd in eerste instantie dan ook niet voor vol aangezien. Pas toen gitaristen op het podium de vele voordelen van een solidbody ontdekten werd, de Tele een succes. In de jaren na de introductie had men al snel behoefte een een wat meer flashy model en werd de Stratocaster geïntroduceerd. Je zou kunnen zeggen dat sindsdien de Telecaster altijd het werkpaard is geweest onder de electrische gitaren. De sologitarist en de showmensen spelen op Strats, LP's of wat dan ook, de belangrijkste gitarist van de band bespeelt de slaggitaar en dat is opvallend vaak een Telecaster.

Tele met koffer	Kop

Konstruktie  [top]
Deze testgitaar zit in een prachtige tweedkoffer . Doe je 'm open dan waan je je echt even in de jaren '50: alles zit er op en eraan. Het ziet er echt mooi uit, die ouderwetse knaloranje binnenkant met de blonde Tele erin. Bij de gitaar zit een ouderwetse gitaarstrap, een aantal boekjes, een extra brug en natuurlijk de beruchte asbak. Een doekje en een ouderwetse kabel maken je jaren '50 gevoel compleet. Het enige wat ik mis is een boekje met de historie van dit instrument en daarmee van het begin van het bedrijf Fender.

We beginnen bij de body. Die bestaat uit twee delen essenhout uit het zuiden van de VS, zogenaamd swampash. De boom groeit daar veel sneller dan in het noorden en daardoor ziet het er (bijna) hetzelfde uit maar is veel lichter. Deze verschillen komen echter ook onderling in een boom wel voor. De body is middelzwaar; je kunt er geen 'vliegen mee doodslaan', maar het is ook niet zo zwaar als noordelijk essen. De twee helften zijn niet in het midden aan elkaar gelijmd en dat is erg jammer; je ziet het niet zo goed door de kleur maar voor een gitaar van dit kaliber verwacht ik toch een middellijn. Maar goed, de oude Teles waren soms van wel drie stukken hout gemaakt en het schijnt dat de lijmnaad ook nog wel eens schuin heeft gelopen... De frezingen zijn keurig. Bijzonder is dat de halsfrezing bijna perfekt is en dat is lang niet altijd zo bij Fenders, meestal zijn ze te ruim waardoor de hals kan wrikken...

Halsfrezing	Body

De hals bestaat uit één deel noord-amerikaans esdoorn oftewel het klassieke bleke rockmaple (rock in de zin van steen, niet van muziek) en is 'dosse' gezaagd , dat wil zeggen met de houtnerf parallel lopend aan de toets. Dit is produktietechnisch de goedkoopste manier van zagen. De Fenderstyle frets (dun, middelhoog) zijn er keurig ingezet. De toets heeft een 7,25" radius en dat hoort ook zo. Opdrukkers krijgen daar bij een te lage afstelling problemen mee, bij een 'normale' afstelling niet.

De trussrod is vanachter ingefreesd en afgedekt met een stukje ingelegd notenhout, de beroemde 'skunkstripe'. De trussrod heeft de moer op de kant van de body. Wat mij opvalt is dat in tegenstelling tot 90% van de fabrieksgitaren de moer en het draadeind voorzien zijn van vet. Dat scheelt, dan hoeft je gitaarreparateur dat niet te doen... De topkam is van mooi wit been en goed gemaakt.

Skunkstripe	Serienummer op de brug

Hardware  [top]
De kop heeft 1 stringretainer (snarennaarbenedenhoudertje) en is voorzien van japanse Gotoh mechanieken. Gotoh bestond nog niet in 1952 maar de firma Kluson is al jaren verdwenen en Gotog maakt goede kopieën. Verder zien we een klassieke telebrug die nog wel eens voor gepiep wil zorgen, dat is hier niet het geval. Het serienummer van de gitaar staat op de brug in plaats van de neckplate of de kop, nooit verliezen dus... Vroeger werd er nog wel eens een harde punt bij ingeslagen zodat men de brig niet kon verwarren met een echte vintage, blijkbaar is men daar nu niet meer zo bang voor. De snaren worden door de body heen geleid en haken in 6 verzonken stringstoppers. Verder nog: chromen neckplate, chromen controleplate, chromen jackcup, chromen strapbuttons, allemaal klassiek en up-to-specs.

De zwarte slagplaat is van plastic dat aan de bovenkant is gespoten voor extra glans. De plaat zit vast met 5 schroeven. Erg leuk detail: ALLE schroeven op deze gitaar, inclusief de nekschroeven hebben een rechte in plaats van een kruiskop. Dat wil zeggen dat je een beetje op moet passen met je schroevendraaier maar het ziet er wel authentiek uit. Jammer vind ik wel het barcodestickertje op de hals (snel eraf!) en het stomme CE-stickertje op de neckplate, maar ook dat is met wat wasbenzine snel verholpen.

Electronica  [top]
Een klassiek telebrugelement in de brug (met koperen plaat achterop en zwarte katoendraad), een klassiek halselement bij de hals, alles in was gepot, een prima CRL-switch met klassieke teleknop, twee CTS potmeters met chromen knoppen en een switchcraft outputchassis. Wat wil je nog meer?

In de eerste Esquires en Broad- cq. no-casters zat een volumeknop en een 'blender' waarmee je beide elementen kon mixen. Dat werd later vervangen door een reguliere toneknop. Wat mij opvalt is dat in tegenstelling tot wat je zou verwachten bij de toneknop ook een zgn. 'audio-taper' (logaritmische) potmeter is gebruikt, in plaats van een lineare pot. Toch werkt de toneknop prima. Dan de switch: je kunt kiezen tussen het brugelement, het halselement en het halselement met een dikke condensator eroverheen. Je krijgt dan een erg neuzig, wollig geluid waar je echt helemaal niks mee kan. Direct omsolderen dus, of even laten doen. De aarding van de output zit op de tonepot gesoldeerd en dat levert een probleem op als ooit de pots een beetje los zouden gaan zitten: de aarding verloopt namenlijk via het plaatje. Doorsolderen naar de volumepot dus. Het is trouwens ook weer precies zoals men het toen deed, maar goed, Leo had ook zo zijn zwakke momenten... Laatste puntje van kritiek: de aarding van de snaren geschiedt via de bodemplaat van het brugelement en dus enkel via de drie schroeven. Dat levert (gemeten!) geen goede aarding op en bijgevolg bromt de Tele dan ook aardig. Een extra draadje getrokken naar de schroeven van de brug wordt aangeraden, de brom valt dan erg mee.

Electronica

Afwerking  [top]
De gehele gitaar is gelakt in nitrocelluloselak. Dat is nog steeds dé instrumentlak vanwege de hoge helderheid, de structuur en de hardheid. Het probleem is de giftigheid ervan bij het aanbrengen. Ik vermoed dat er heel wat ex-Fender employees zijn met geheugenverlies vanwege de hoeveelheid ingeademde thinner. Ik hoop dat men dat nu allemaal volgens de milieuregels doet. Er zit een dikke laag op, bestaande uit nerfvuller, kleur en aflak. De 'butterscotch blonde' kleur was door Leo bedacht vanwege de kleur van de grote jazzgitaren uit de jaren veertig. Jarenlang was de Tele alleen maar in die kleur te koop! Ik weet niet of de Teles van toen deze preciese kleur ook echt hadden, dat is bijna niet meer na te gaan omdat de lak zo verou
eringsgevoelig is. Mooi is het wel. Ik kan geen schuurstreepjes ontdekken, uiteraard geen druipers, hier en daar een beetje sinaasappelstructuur en polijststreepjes maar dat hoort er echt bij. Deze lak is wel kwetsbaar omdat het zo knoeterhard is, maar wel erg mooi. De hals voelt wat prettiger aan als bij de moderne hoogglanslakken. Wat fijn is voor reparateurs is dat de frets niet zo idioot zijn dichtgelakt... De snaren zijn van Fender (Super 250R, Nickel Plated Steel) en vallen niet tegen. Ik heb altijd wat tegen de spaghettisnaren van Fender gehad (met name die Bullets) maar hier is niks mis mee.

De Tele is niet echt slecht afgesteld maar het kon wel beter. De topkam moest licht ingevijld worden natuurlijk en de snaren konden wat lager, vooral de B en de E. Wat me tegenviel was dat men de snaren slecht geïntoneerd had; het zat er net naast en het is al een compromis met die drie combizadels. Het zou kunnen dat dit komt omdat de snaren er al een tijdje op zaten.

De brug kan voorzien worden van de asbak maar dat zie ik niet veel mensen doen; ik vind 'm ook mooier zonder. De brug is voorzien van de drie klassieke zadeltjes en die zijn al een beetje donkerder door oxidatie, en dat is erg mooi. De intonatie heeft verrassend weinig te lijden van dit systeem, je hoort de verschillen alleen hoog op de hals. In de koffer zit tenslotte nog een andere brug met 6 (moderne) zadels. Het is een prima service van Fender maar denk er wel aan dat de gitaar anders kan gaan klinken. Montage is relatief simpel en kan (bijna) iedereen zelf met de handleiding erbij.

Praktijk  [top]
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: je doet de koffer open, pakt de gitaar op, speelt een open G of D en je hoort direct dat deze gitaar erg goed klinkt. Na de laatste check in de fabriek in Corona, USA heeft er niemand op deze gitaar gespeeld dus ingespeeld kan-ie niet zijn. Akoustisch spreekt de gitaar echter goed aan. Ik mis wat laag (inspelen) maar dat wordt goedgemaakt door een mooi luid midden en prachtig hoog. De beroemde 'tele-twang' hoor je direct. Het is dat er nog gitaren gebouwd moeten worden anders zou je de hele dag willen pingelen. Ik vind de hals wat aan de dikke kant maar dat komt het geluid wel ten goede.

Nadat de gitaar wat losgespeeld is (of mijn vingers, dat weet ik nooit zo goed) begint de gitaar langzaam maar zeker te 'zingen' - je voelt de tonen vibreren door de hele body en dat is een genot. Versterkt hoor ik mijn eerste indruk zeker terug. Een mooi vol en toch strak geluid op het brugelement met een mooi doordringend maar zeker niet scherp hoog. Dat laatste is belangrijk want als je er een slecht element inzet, hoor je wel veel hoog en doet het snel zeer aan de oren. Dus: veel body en niet schel. Alle snaren klinken zoals verwacht open, heel duidelijk te onderscheiden van elkaar. Het halselement is wat minder goed dan het brugelement, maar dat komt ook door de constructie: een nogal licht elementje met een kapje van chroom daar bovenop resulteert in een voor mij iets te milde sound. Ferdinand vond de pickup wel goed, en merkte op dat vooral bluesgitaristen hier mee uit de voeten kunnen. Wat opvalt aan deze Tele is dat ie niet 'rammelig' klinkt - iets dat heel veel Fenders wel hebben; die paren veel twang aan een hoop gekletter en gerammel van de snaren.

Zetten we de switch op de meest linkse positie dan krijgen we het halselement met een filter erop. Dat klinkt werkelijk helemaal nergens naar en dat weet Fender ook wel maar hebben ze natuurlijk toch gedaan omdat dat nou eenmaal zo was in die tijd. De basgitaar bestond namenlijk nog niet en er zullen talloze muzikanten zijn geweest die hebben gebast op hun moderne Tele... gelukkig doet Fender er een schemaatje bij hoe je één en ander kunt omsolderen. Doe je dat dan krijg je het mooiste geluid wat er uit je gitaar kan komen: een heel open, transparant clean en doordringende sound die perfect is om een licht overstuurde buizenamp toch mooi clean te laten klinken. Hoe zacht je je versterker ook hebt staan, je bent altijd aanwezig!

Mooi toeval: er komt opeens ene mijnheer Braam de winkel binnen. Hij had gebeld; zijn gitaarleraar (naam bij de redactie bekend, ha ha ha) had gezegd dat van zijn Telecaster het halselement waarschijnlijk stuk was, of wij dat even konden controleren en repareren. Hij komt binnen met een wel zeer bekende koffer en ik schiet in de lach: we hebben gelijk een tweede testmodel. Wat blijkt: deze '52-er is ongeveer de helft lichter. Daardoor klinkt hij ook al weer anders (nog meer twang, wat minder vol) en komt dit weer meer in de buurt van de 'vliegenmeppertele'. Mijnheer Braam heeft 'm zelf in de VS gekocht en is er op zich heel blij mee, behalve natuurlijk dat halselement. Dat was snel omgesoldeerd, nog even afgesteld en de aarding in orde gemaakt.

Nu vond ik het wel leuk om de testgitaar te vergelijken met alle Teles die we op dat moment in huis hebben. Dat is op zich een onzinnige exercitie vanwege vooral het verschillende hout dat gebruikt is, maar toch... Mijn nieuwsgierigheid was namenlijk in eerste instantie: hoe verhoudt zich nou mijn Tele met zo'n oude? De testgitaar is wat minder strak en vol dan die van mij (specificaties zie boven), een stukje weker in het laag maar iets meer sprankel in het hoog. Ten opzichte van Rutger (Velders Gitaarversterkerreparatie) zijn Tele (63-er Fender, loeizware essen body, maple-maple hals, is trouwens te koop) is ie wat voller maar ook weer minder strak. De 52-er klinkt wat holler, je hoort meer maple. Hij heeft meer body dan onze elzen Telecaster met Warmoth hals, maar die klinkt dan ook meer als een Strat. In vergelijking met de 52-er van mijnheer Braam is de testgitaar ook wat voller met minder hoog.

Ik heb mijn oude slagplaat op de gitaar gezet om de originele niet te beschadigen en heb 'm meegenomen naar mijn band (na de gitaar eerst een weekje op de bank thuis te hebben gehad, ook geen straf). Alle clean gespeelde nummers kon de gitaar makkelijk aan en bij een aantal (inderdaad, wat meer country-achtige songs) had het wat mildere karakter van het swampash zelfs een mooier geluid dan mijn eigen Tele. En dat zegt mij nogal wat... Daar komt bij dat de gitaar wat lichter is en dat was ook wel eens prettig! Als alle registers echter open moeten kom ik er niet met deze elementen. Ik hou toch meer van Humbuckers voor een vette scheursound, maar dat zal lang niet voor alle gitaristen gelden.

Conclusie  [top]
Tja, da's moeilijk...

Ten eerste: een objectieve test kun je dit misschien niet noemen. Ik heb ooit het geluk gehad Springsteen van dichtbij 4 ½ uur te keer te zien gaan op zijn Esquire en was daarna verkocht. Keith, Andy, Pete, Jeff en Albert, noem maar op; met een goede Tele ben je gewoon klaar. Ik sta daar gelukkig niet alleen in (zie bijvoorbeeld: http://www.tdpri.com/board.shtml), maar in mijn directe omgeving kan ik mijn liefde niet echt kwijt. In deze test kon ik dus eens even lekker mijn gang gaan.

Ten tweede: geen gitaar is dezelfde. Het kan heel goed zijn dat ik een bijzonder goed exemplaar voor mijn doeleinden in handen heb gehad. De 52-er van mijnheer Braam was ondanks dat hij er precies zo uitzag en zeker zo goed gemaakt is toch een heel andere gitaar dan deze versie, voornamelijk door het andere hout. Deze Tele zou weer veel beter in de smaak vallen bij de oude vliegenvangers, en ook mijnheer Braam wou niet meer scheiden van de zijne.

Dat verschil in geluid geldt in nog sterkere mate voor de andere Teles die we de revue hebben laten passeren: ander hout of zelfs hetzelfde hout maar van een andere boom; het levert enorm veel verschillen op. Zowel Rutger als ik vonden (gelukkig maar) aan het eind van het liedje onze eigen Tele nog het beste klinken. Dit wordt ook onderschreven door de reacties van veel kopers in Amerika die op http://www.harmony-central.com een recensie hebben geschreven: 3 van de vijf zijn verslingerd, 1 vind het echt helemaal niks ondanks dat ie 'm wel gekocht heeft en 1 heeft er al 4 gehad voordat hij de beste vond.

Wat voor conclusies kan ik dan wel trekken, met andere woorden wat heb je nu aan zo'n test?

Welnu: voor iets meer dan 1900 euro krijg je bij Fender waar voor je geld. Ze doen wat ze beloven, ze geven er bijzonder leuke dingen bij maar hoofdzaak is; het is gewoon een verschrikkelijk goede gitaar, die in de loop van de (bespeelde) jaren alleen maar beter zal gaan klinken. Deze gitaar is beter als ik ze in jaren uit de Fender fabriek heb zien komen en dat geeft heel veel hoop voor de toekomst. Ik ben blij dat ik er twee gezien heb; ik heb al heel wat Teles in handen gehad en qua constructie en kwaliteit behoren deze instrumenten echt tot de top, hoe simpel ze ook lijken.

Wat ik echt leuk vind is dat na 20 jaar 52-reissues Fender heel dicht op het historisch juiste produkt is gekomen; op alle details is gelet en bijna alles 'klopt', ook juist de fouten die er in gelaten zijn. Historisch gezien kloppen zelfs de verschillen in gebruikt hout- Fender heeft er altijd een handje van gehad lukraak in te kopen, ook in die tijd. Maar voor wat betreft klank ben je wel afhankelijk van dat hout, dus mijn advies is:
ben je echt op zoek naar 'jouw Tele' dan zou ik zeggen: zoek naar de winkels die er een hebben staan en ga verschillende bespelen. Het belangrijkste verschil zal zijn het gewicht: des te lichter de gitaar des te meer twang - simpel. En zo hoort het ook.Klinkt-ie zoals jij vind dat-ie moet klinken dan kun je 'm gerust kopen.

Pluspunten zijn:

- hele goede klank
- goed hout
- hele mooie afwerking in nitrocellulose
- prima gebouwd, zonder fouten
- prima elementen, goede kwaliteit pots en switch
- bijna exacte specificaties zoals beloofd
- mooie koffer met extra's

De kritiekpunten:

- storende stickertjes en geen historische uitleg

Alle andere kritiekpunten (lijmnaad, aarding, schakeling) zijn originele vergissingen en zou ik ook aan te merken hebben gehad op een echte 52-er dus dat telt niet echt mee.

Mijn volgende gitaar wordt dus niet een Strat (was ik al mee bezig, potverdrie!) maar een swampash Tele met fullmaple neck. Snel aan het bouwen...Of zal ik deze kopen? Een ding weet ik wel: het zal me spijten deze gitaar met de tranporteur mee te geven...

Heel graag uw reactie - dat kan op info@rikkersgitaarbouw.nl.

Jacco en Ferdinand
Rikkers Gitaarbouw Groningen

Testomgeving  [top]
Deze gitaar is getest op onze standaard allroundversterkerset en een Mesa Boogie DC-5. Verder is de gitaar beluisterd op de Kochset van Jeroen met extra speakerkast. De gitaar is getest door Jacco Stuitje van Rikkers Gitaarbouw te Groningen en van commentaar voorzien door Rutger Velders, Ferdinand Rikkers en Jeroen Bos.

Specificaties  [top]

Oordeel Telecaster Vintage '52  [top]

top

 Relevante links: