SPECIAL INTERACTIEF

Voorbereidingen

Voordat ik kan beginnen met het bouwen van een gitaar moet duidelijk zijn wat voor geluid het instrument moet krijgen en hoe het er uit moet zien. Olaf en ik hebben dus uitgebreid gesproken over het doel van het instrument en in wat voor gelegenheden het gebruikt gaat worden. Het klankbeeld dat uit de gesprekken naar voren komt gebruik ik later bij het selecteren van het hout.We zijn uitgegaan van een akoestische 16 1/4" archtop (Klik hier voor een foto) die ik eerder bouwde en die Olaf heeft gebruikt bij een serie concerten met zijn trio. De belangrijkste aanvullingen bij het nieuwe instrument zijn een cutaway, zodat de hoge posities makkelijker bereikbaar zijn, en een 'auxillary sound port' (zie interview) om de projectie naar behoefte aan te passen.

Om het uiterlijk van de gitaar te bespreken maak ik eerst een tekening. Omdat 'auxillary sound ports' een redelijk nieuw verschijnsel zijn, moet er goed over de positie en grootte van het gat worden nagedacht. Er mag natuurlijk niet zoveel materiaal uit de zijkant worden verwijderd dat hij structureel zwak wordt. Ook worden de randinleg en de inleg van de toets besproken. Tenslotte denken we na over de manier van snaarbevestiging aan het staartstuk die voor Olaf het meest praktisch is.

Hout selecteren

Bij het selecteren van het hout begin ik met het bovenblad, omdat dat de belangrijkste bijdrage aan het geluid levert. Wat het uiterlijk betreft gelden in het algemeen twee regels:

• Hoe fijner de jaarringen, des te stijver is het hout in de breedte.
• Hoe rechter de nerf, des te stijver is het hout in de lengte.

De keuze van het bovenblad is bepalend voor het hout dat voor de achterkant en de hals gebruikt wordt.Door op ruwe stukken hout te kloppen en de klanken te analyseren is te beoordelen hoe het geheel als gitaar zal gaan klinken. Hierbij luister ik naar een aantal parameters. De belangrijkste zijn de grondtoon, boventonen, toonstijgtijd, -snelheid, -lengte en de uitsterftijd.

Olaf en Richard kiezen een bovenblad	Het "kloppen"

Het bovenblad

Voor deze archtop gebruiken we een vuren bovenblad. Hoewel het van dezelfde boomsoort komt is dit natuurlijk niet dezelfde kwaliteit vuren als je bij de bouwmarkt vindt. Voor het onderscheid noemt men het daarom ook wel 'fichte' of 'German spruce'.Omdat het hout voor een klein model gebruikt wordt, hoeven de jaarringen in dit geval niet heel dicht bij elkaar te liggen. Bovendien zal het bovenblad niet al te zwaar belast worden: zoals je hebt kunnen lezen speelt Olaf met een set 0.011 snaren.Bij het uitzoeken van het bovenblad laat ik heel wat stukken hout door mijn handen gaan. De keuze valt uiteindelijk op een dynamisch stuk fichte dat al bij zachtjes kloppen goed aanspreekt. Dit stuk ligt al sinds 1995 in de droogkast en is dus klaar om te gebruiken.

De zij- en achterkant

Als het bovenblad is geselecteerd kan daar een passend achterblad bij worden gezocht. Het achterblad helpt de warmte en helderheid te benadrukken en wordt dus vooral om zijn toon uitgezocht.Bij archtops zijn de zij- en achterkant vrijwel altijd van esdoorn. Deze houtsoort is er in een groot aantal variaties. De belangrijkste voor gitaarbouw worden geoogst in Canada en de V.S. en in Alpen- en Oosteuropese landen. De 'tekening' van dit hout varieert van 'geen tekening' tot het spectaculaire 'tigerstripe' (gewaterd) en 'quilted' (geappeld). In dit geval kiezen we, zuiver om de toon, voor een achterblad met een gemiddelde tigerstripe. De zijkanten zijn uit hetzelfde deel van de boom gezaagd als de achterkant en passen hier dus perfect bij.

De hals

Bij veel archtops wordt esdoorn ook gebruikt als materiaal voor de hals. Wat het uiterlijk betreft is dat heel verantwoord. Het heeft vaak een prachtige tekening, die mooi aansluit bij de zij- en achterkant. Ook is het goed bestand tegen de snaarspanning. Akoestisch kleven er aan esdoorn echter nogal wat nadelen. Het is relatief zwaar (in tegenstelling tot de heersende overtuiging heeft dit géén gunstig effect op de sustain) en heeft een matige toonsnelheid. Op een elektrische archtop is dit allemaal geen probleem maar het instrument voor Olaf gaat ook akoestisch bespeeld worden. We kiezen daarom voor Honduras mahonie. Dat heeft geen spectaculaire tekening, maar het is stijf en licht en heeft een hoge toonsnelheid. Het dynamisch bereik is daardoor groter dan dat van esdoorn. Het lage gewicht heeft nog een voordeel: het instrument zal niet 'topzwaar' worden.

De toets

Hoewel het akoestisch misschien niet de beste keus is wordt deze archtop, zoals bijna alle handgebouwde archtops, uitgevoerd met een ebben toets. Dat heeft drie belangrijke redenen.Ten eerste omdat men dat altijd al zo heeft gedaan. De archtopgitaar is voor een groot deel gemodelleerd naar strijkinstrumenten zoals de viool en de cello. Behalve uiterlijke kenmerken, zoals het staartstuk en de F-gaten, zijn ook de houtsoorten hiervan overgenomen.Ten tweede zijn bespelers ebben gaan verwachten op dure instrumenten omdat palissander, hoewel akoestisch superieur, op de goedkopere archtops werd gebruikt.Ten derde is er dan toch een praktische reden. Ebben is zeer slijtvast en gaat een mensenleven mee (en waarschijnlijk langer).

Alle stukken hout zijn nu uitgezocht. In de volgende aflevering begin ik met bouwen.

Klik hier voor het geluid van een 16" archtop van Heeres Gitaarbouw ( 2.xMb) (Olaf Tarenskeen)

Richard Heeres reageert maandelijks/wekelijks op vragen en opmerkingen van lezers over de bouw van deze archtop. Klik hieronder om een reaktie te plaatsen.

Ga naar het forum