Vraag aan houtkenners: witte uitslag ebben.

[piezo]

Mevrouw Piezo heeft een Afrikaans houtsnijwerk beeld (uit Malawi), zo te zien echt ebben, hoewel dergelijke beelden ook met zwarte schoensmeer afgewerkt werden, ebben of niet. Het beeld is bijna 30 jaar oud en vertoont op sommige plekken wittige uitslag. Met de vingers veeg je dat zo weg , maar het blijft terugkomen. Eerder had ze ook een Afrikaans potje dat hetzelfde vertoonde, maar veel erger.

Zelf heb ik ook een beetje ebben, wat gitaartoetsen natuurlijk, maar ook wat Afrikaans snijwerk uit Zuid-Sudan, dat in ieder geval niet met schoensmeer is afgewerkt. Dat vertoont die witte uitslag niet.

Al gegoocheld, maar daar kan ik niets vinden over oorzaak of remedie. Wie weet misschien meer?

[Plant]

Het eerste dat in me opkomt:

Heb je een humidifier in huis (in de buurt van dat beeld)?
Zo ja, vul je die met leidingwater?
Zo ja, dan is het kalkafzetting.

[piezo]

Nee, geen humidifier. Wel een ouderwetse gashaard waar soms een geëmailleerde kan leidingwater op staat. Maar als ik het goed heb, wordt dan alle kalk in die kan afgezet.

[Erik de Perik]

Ik heb nog nooit zoiets gezien of zelfs maar van gehoord. Je hebt verder nergens die witte aanslag?

[Plant]

Nee, geen humidifier. Wel een ouderwetse gashaard waar soms een geëmailleerde kan leidingwater op staat. Maar als ik het goed heb, wordt dan alle kalk in die kan afgezet.

Nou ja, als je het verschijnsel alleen 's winters als de kachel veel aanstaat hebt dan zou het vanaf nu zo'n beetje vanzelf moeten stoppen :ok: Vanaf oktober begint het dan weer.

[piezo]

Ik heb nog nooit zoiets gezien of zelfs maar van gehoord. Je hebt verder nergens die witte aanslag?
Nee, het beeld staat trouwens in een kast.
Nog gekker, in dezelfde kamer staat nog een veel groter stuk ebben, een Afrikaanse "vouwstoel", ook uit Malawi. En zeker 100% ebben, want de randen aan de achterkant zijn geelwit ebben spint. Die vertoont niet die witte uitslag maar is dus ook niet afgewerkt met schoensmeer.
Zou schoensmeer de oorzaak kunnen zijn?

Stoel is zoiets als deze trouwens:

https://assets.catawiki.nl/assets/2018/6/11/d/c/7/dc790153-f314-4a15-93e0-1bd5dab614b9.jpg
https://assets.catawiki.nl/assets/2018/6/11/f/6/1/f611846e-20bf-4685-a454-f6d0465d0f98.jpg

En het beeld zoiets als dit:
https://thumbs.worthpoint.com/zoom/images1/360/1112/05/ebony-carved-african-figures_360_782b84c216be8236a13c748c8f412756.jpg
Sorry, dat laatste plaatje wil niet beklijven.

[piezo]

Nou ja, als je het verschijnsel alleen 's winters als de kachel veel aanstaat hebt dan zou het vanaf nu zo'n beetje vanzelf moeten stoppen :ok: Vanaf oktober begint het dan weer.
Goed punt, maar helaas is die uitslag te weinig geprononceerd/snel om dat te kunnen nagaan.

[Erik de Perik]

Nee, het beeld staat trouwens in een kast.
Nog gekker, in dezelfde kamer staat nog een veel groter stuk ebben, een Afrikaanse "vouwstoel", ook uit Malawi. En zeker 100% ebben, want de randen aan de achterkant zijn geelwit ebben spint. Die vertoont niet die witte uitslag maar is dus ook niet afgewerkt met schoensmeer.
Zou schoensmeer de oorzaak kunnen zijn?

Stoel is zoiets als deze trouwens:

https://assets.catawiki.nl/assets/2018/6/11/d/c/7/dc790153-f314-4a15-93e0-1bd5dab614b9.jpg
https://assets.catawiki.nl/assets/2018/6/11/f/6/1/f611846e-20bf-4685-a454-f6d0465d0f98.jpg

En het beeld zoiets als dit:
https://thumbs.worthpoint.com/zoom/images1/360/1112/05/ebony-carved-african-figures_360_782b84c216be8236a13c748c8f412756.jpg
Sorry, dat laatste plaatje wil niet beklijven.

Ik denk niet dat dit ebben is. Het spint van ebben is overigens wit en van z'n broertje coromandel geel. Volgens mij is ebbenhout, tenminste het kernhout altijd zwart of diep donkerbruin. M'n ebben gitaartoets reinig ik nog wel eens met wasbenzine en dan blijft 'ie zwart.

[piezo]

Ik heb ook ebben dat kort na bewerking (bewerkt in mijn aanwezigheid) duidelijk zwart en wit was, maar na verloop van jaren toch zwart en bruinig geel werd.

[Erik de Perik]

Maar het hout op de foto is niet zwart. Wil er verder ook geen punt van maken, heb je al eens het beeld buiten de kast bewaard?

[Brum]

Ik heb een ebben toets op een gitaar die eerder bruinig is dan zwart, met lichtbruine strepen. Kan prima hoor, bruin ebben.

[Erik de Perik]

Ik heb een ebben toets op een gitaar die eerder bruinig is dan zwart, met lichtbruine strepen. Kan prima hoor, bruin ebben.

En er is geen enkele kans dat dit geen ebben is?

[Brum]

Als ze me zeggen dat dit kunststof is, geloof ik het ook.

[Fobo]

Kan het zijn dat het een andere soort ebben is?

[piezo]

Kan natuurlijk, zeker als het beeldje met schoensmeer bewerkt is. Hier en daar lijkt het beeldje ook een iets te glad oppervlak te hebben voor ebben. Om de weten of het echt ebben is, zou ik een stukje van de onderkant van de voet moeten afschuren, àls dat mag van mevrouw Piezo natuurlijk, het is haar souvenir tenslotte.

[Buxtra]

Het is natuurlijk voodoo!

Sorry, geen idee.

[piezo]

Het is natuurlijk voodoo!Jaaaaaaah !!! Schoensmeervoodoo. Moet wel.

[Dirk_Hendrik]

Er staat me een verhaal bij van, ik denk, Taylor die vertelde dat hij in Afrika mee ging op "ebbenjacht":
Arriveren bij ebbenboom.
Boom wordt omgezaagd
Boom wordt gesampled: Er blijkt wat bruin in het zwart te zitten. Boom wordt als waardeloos beschouwd.
Boom wordt aan de kant gegooid en de volgende boom wordt omgezaagd.

Ofwel, er wordt op een extreem inefficiente manier gekapt waarbij grote schade an natuur wordt veroorzaakt omdat er alleen voor egaal zwart ebben een markt zou zijn.

[Dirk_Hendrik]

Jep. Hierzo.
https://www.taylorguitars.com/ebonyproject/the-truth-of-the-forest/

[Erik de Perik]

Nou, dat werpt wel even een ander blik op ebbenhout. Ik heb wel eens filmpjes bekeken van het kappen van ebbenhout op Madagascar, maar daar zag je alleen gitzwart kernhout.
Ik denk overigens dat de gitaarindustrie maar een kleine speler op de markt van tropisch hout is.

[Brum]

Macassar is ook van dat gestreepte ebben. Nou weet ik niet of dat hetzelfde is als dat in het Taylor verhaal. Macassar wordt ook gebruikt voor toetsen. Ebben is zeer zeker niet perse zwart.

[Orpheo]

Nou, dat werpt wel even een ander blik op ebbenhout. Ik heb wel eens filmpjes bekeken van het kappen van ebbenhout op Madagascar, maar daar zag je alleen gitzwart kernhout.
Ik denk overigens dat de gitaarindustrie maar een kleine speler op de markt van tropisch hout is.

dat is zeker waar, helaas. Als ik zie hoe vaak dure meubels van luxe kantoren en restaurants bekleedt worden met een wenge fineer, of soms toch ebben: ongewoon. Ik heb ooit bij een restaurant gewerkt en alle tafels werden daar toen vervangen voor nieuwe, 'moderne' exemplaren. In die tafels zat zoveel wenge dat je daar rustig 100 gitaren een topje van kon geven. Niet overdreven. Ook zag ik dat toen het CITES probleem nog heel erg speelde. Het is niet voor niks dat muziekinstrumenten zo duidelijk een uitzondering zijn geworden.

Over het materiaal: ik heb het wel eens eerder gezien en dat is geloof ik een olie die nog in het hout zit en dan uithardt aan het oppervlakte. Helpt het niet om iets van bijenwas op het materiaal te smeren, zodat de olie die in het hout zit, niet naar buiten kan?

[piezo]

Bedankt voor de bijdragen allemaal. De oorzaak die Orpheo daar noemt was mij onbekend, maar bijenwas leek mij eerder al de meest zinnige remedie, in de zin van dat dat in ieder gevàl geen kwaad kan.

Voor wat betreft het Taylor-ebben verhaal zou ik zeggen dat het waar kàn zijn, maar niet de hele waarheid hòeft te zijn. Enige alternatieve waarheden:
- ook in bomen heb je niet alleen soorten, maar daarbinnen ook rassen
- sommige rassen zullen een ander verspreidingsgebied hebben dan andere
- een ebben ras met overwegend gestreepte exemplaren en maar een enkele zwarte zou toevallig het meest kunnen voorkomen in Kameroen
- ook in Kameroen weten ze dat ze geld kunnen verdienen met goed zwart ebben
- meneer Taylor is op zoek naar ebben of wil er meer over weten en bezoekt toevallig Kameroen, waar vanwege het vorige punt de omschreven verspillende praktijken plaatsvinden
- meneer Taylor vindt die verspilling oprecht zonde en vraagt zich af of er misschien toch een markt kan zijn voor gestreept ebben
- en meneer Taylor denkt: "Maar hier kan ik van de nood een deugd maken en een mooi kijk eens hoe duurzaam wij zijn PR verhaal van maken en daarmee de concurrentie impliciet een beetje zwart afschilderen"
Zoiets dus.

Ik heb zelf korte tijd in Afrika gewoond en gewerkt en daar nooit gestreept ebben gezien, alleen nagenoeg zwart kernhout met witte spint. En niet omdat men verspillend gekapt had en het gestreepte had laten liggen, want zoveel goed hout groeide daar niet. Het werd dus niet geëxporteerd, maar had vooral lokale waarde voor gebruiksvoorwerpen als meubilair en tabakspijpen (waar meestal geen tabak in ging maar een of andere lokale stinkzooi). Slechts een klein deel werd bestemd voor siersnijwerk. En toeristen waren daar niet of nauwelijks.

[Erik de Perik]

Bedankt Piezo, voel me iets minder een idioot :seriousf:

[piezo]

Zo heb ik je zeker nooit gezien, Erik.

[Erik de Perik]

Nou bedankt voor het compliment Piezo, dacht dat het wel zo'n beetje de consensus hier was, niet dat ik er wakker van lig hoor ;)

[Orpheo]

Bedankt voor de bijdragen allemaal. De oorzaak die Orpheo daar noemt was mij onbekend, maar bijenwas leek mij eerder al de meest zinnige remedie, in de zin van dat dat in ieder gevàl geen kwaad kan.

Voor wat betreft het Taylor-ebben verhaal zou ik zeggen dat het waar kàn zijn, maar niet de hele waarheid hòeft te zijn. Enige alternatieve waarheden:
- ook in bomen heb je niet alleen soorten, maar daarbinnen ook rassen
- sommige rassen zullen een ander verspreidingsgebied hebben dan andere
- een ebben ras met overwegend gestreepte exemplaren en maar een enkele zwarte zou toevallig het meest kunnen voorkomen in Kameroen
- ook in Kameroen weten ze dat ze geld kunnen verdienen met goed zwart ebben
- meneer Taylor is op zoek naar ebben of wil er meer over weten en bezoekt toevallig Kameroen, waar vanwege het vorige punt de omschreven verspillende praktijken plaatsvinden
- meneer Taylor vindt die verspilling oprecht zonde en vraagt zich af of er misschien toch een markt kan zijn voor gestreept ebben
- en meneer Taylor denkt: "Maar hier kan ik van de nood een deugd maken en een mooi kijk eens hoe duurzaam wij zijn PR verhaal van maken en daarmee de concurrentie impliciet een beetje zwart afschilderen"
Zoiets dus.

Ik heb zelf korte tijd in Afrika gewoond en gewerkt en daar nooit gestreept ebben gezien, alleen nagenoeg zwart kernhout met witte spint. En niet omdat men verspillend gekapt had en het gestreepte had laten liggen, want zoveel goed hout groeide daar niet. Het werd dus niet geëxporteerd, maar had vooral lokale waarde voor gebruiksvoorwerpen als meubilair en tabakspijpen (waar meestal geen tabak in ging maar een of andere lokale stinkzooi). Slechts een klein deel werd bestemd voor siersnijwerk. En toeristen waren daar niet of nauwelijks.

Ik heb weinig input/kennis over die andere punten die je aanhaalt, daar kan echt wel wat waarheid in zitten, maar over het vetgedrukte wil ik alleen nog dit kwijt.

Bijna al het ebbenhout tegenwoordig komt uit Kameroen, dat is (mij) wel duidelijk, als ik de importcertificaten bij de houthandelaars zie. Vanwege mijn werk ben ik redelijk bekend met de grootste houthandelaren waar ook niet insignificante voorraden ebben binnen komt, vandaar. Ook weet ik dat Taylor Madinter gekocht heeft en zo het grootste handelsstroom van ebben controleert, van kap tot verzaging, droging en verkoop. Ik heb Bob Taylor zelf gesproken op Namm, paar jaar terug, toen zijn ebben-handel net bekend raakte en hij was oprecht in zijn doelen en wensen. Hij wil dat ebben ook voor toekomstige generaties gewoon nog te vinden is. Daarom heeft Taylor een jaar of 2, 3 geleden ook nieuwe aanplantprogramma's voor ebben opgestart. Die kunnen we pas over honderd jaar pas oogsten maar dat is prima, want er is nog veel ebben beschikbaar, als we niet puur alleen maar het zwarte 'willen' (en dus afnemen) maar ook het gekleurde en het gestreepte. (kom ik zo op terug).

Ebben kweken is een heel stuk lastiger, naar het schijnt, dan rosewood. Rosewood (alle dalbergia-species) groeien het lekkerst in warme, vochtige streken maar kunnen ook goed groeien in koudere gebieden. Zo zijn er rosewoodplantages in de USA, zelfs tot in Michigan toe. Het is alleen zo dat het daar tweemaal trager groeit dan in warmere gebieden (met als trade-off dat de dichtheid veel, veel hoger is, dus je weer dichterbij de kwaliteht van het befaamde 'brazilian rosewood' uitkomt). Ebben heeft wat meer issues: zuurtegraad van de grond, hoogte, luchtvochtigheid (graad, stabiliteit en fluctuatie), temperatuur en begroeiing in de buurt van de ebbenboom, spelen allemaal parten. Wat het 'kweken' van ebben ook moeilijk maakt is dat ebben niet zo goed om schijnt te kunnen gaan met 'buren' (
inability to compete with other plants) en daar worden nu dus tests mee gedaan (co-cropping).

Tot slotte nog over gestreept ebben versus niet-zwart ebben (gekleurd) ebben. Het gestreepte ebben is een echt andere species dan het gekleurde of zwarte ebben. Het zwarte en gekleurde ebben (dus niet met strepen maar echt egaal gekleurd, of met saphout, soms een vlekje maar redelijk egaal!!) is Diospyros crassiflora. Het 'pale moon ebony', zwart/wit gestreept, is diospyros malabarica en komt uit Azie (!). Het gestreepte ebben (donkere basis met geel/rood/paars/bruine strepen), ook wel macassar ebben genoemd, is diospyros celebica en komt ook uit Azie.

Alleen crassiflora komt uit Afrika, dat verklaart denk ik ook waar Piezo zegt:


Ik heb zelf korte tijd in Afrika gewoond en gewerkt en daar nooit gestreept ebben gezien, alleen nagenoeg zwart kernhout met witte spint.

Het stripey stripey stuff komt gewoon uit Azie.

ik heb mijn info gehaald van wood-database.com, gekruist met info van wikipedia, kennis opgedaan uit de handel zelf (omdat ik dus veel met hout en houthandelaars samenwerk voor mijn werk) en mijn gesprek met Bob Taylor.
Leesvoer:

https://www.ioes.ucla.edu/wp-content/uploads/Taylor-FinalDraftofFinalReport.pdf

[Fobo]

Interessant verhaal Orpheo!

[Erik de Perik]

Ik dacht altijd dat rio palissander oftewel Brazilian rosewood het oorspronkelijke palissander was. Dat de naam rosewood komt van de volle geur die rio palissander heeft en dat hier, net als met mahonie, er door schaarste een aantal verwante houtsoorten bij gehaald zijn.

[Orpheo]

Ik dacht altijd dat rio palissander oftewel Brazilian rosewood het oorspronkelijke palissander was. Dat de naam rosewood komt van de volle geur die rio palissander heeft en dat hier, net als met mahonie, er door schaarste een aantal verwante houtsoorten bij gehaald zijn.

Het enige dat ik weet is dat Rio palissander, dalbergia nigra, niet de enige dalbergia soort is en dat toen die houtsoort praktisch uitgestorven was door teveel kappen, er alternatieven zijn gezocht met grofweg dezelfde looks en eigenschappen: dalbergia latifolia werd dat; indian rosewood.

Dat wil niet zeggen dat Indian Rosewood geen 'echte' palissander is, alsof plotseling ex post facto een boom een naam gekregen heeft. Er zit een heel complex traject vast aan de benaming van bomen: een dalbergia-genus is niet zo maar arbitrair gekozen omdat dat voor de handel zo handig uit komt maar komt tot stand na wetenschappelijk onderzoek en consensus.

Zo is bijvoorbeeld Ovangkol een Guibourtia-genus maar zo ook bubinga, maar bubinga's staan op de CITES II appendix en Ovangkol niet.

Ik weet niet waarom nou precies Rio zoveel gebruikt is in plaats van andere houtsoorten. Geen idee.