Gitaar ontstemt omhoog?

[telecastermaster]

Mensen, het is me opgevallen dat van sommige gitaren, als ze een tijdje niet gebruikt zijn, de stemming omhoog is gegaan ipv naar beneden. Heeft iemand hier een verklaring voor?

Het is ook wel lastig: een beetje omhoog stemmen is geen probleem maar bij omlaag stemmen zit ik die snaren maar als een gek op te rekken om de toon een beetje te laten zakken - en meestal is het nog te weinig....

[barno]

kwestie van omgevingstemperatuur.

oprekken om te downtunen: allen doen met nieuwe snaren. Anders gewoon stemmen zoals altijd: met stemsleutels lager stemmen en dan opdraaien naar pitch

[sparrow]

Ja, barno heeft zeker gelijk dat de omgevingstemperatuur een rol speelt: in de zomer, met grote verschillen in temperatuur, moet ik vaak meerdere malen per dag stemmen. Maar dit verklaart niet dat de gitaar vaak hoger gestemd raakt als je hem een tijdje niet gebruikt hebt.
Misschien dat iemand het iets wetenschappelijker kan onderbouwen, maar ik denk dat het te maken heeft met de snaarspanning achter de topkam, dus van de topkam tot het asje. Als je hem een tijdje niet gebruikt zal de snaar waarschijnlijk het verschil in spanning voor en achter het asje willen compenseren. Het is de enige verklaring die ik kan bedenken.

Voor wat betreft het eerst lager stemmen en dan omhoog het volgende: als je de snaar omlaag stemt, kan de snaar enigszins blijven steken in het stringslot, het gleufje in de topkam. Dit speelt meestal veel minder bij omhoog stemmen.
Als de snaar ook schokkerig gaat bij omhoog stemmen, dan zijn de gleufjes te smal. Die moeten dan iets breder gemaakt worden. Om het probleem deels te verhelpen kan een grafieten topkam worden gemonteerd of er kan wat grafietpoeder (potlood en schuurpapier) in het gleufje worden gedaan.
Grtz,
Eric

[Duhsjaak]

Voor wetenschappelijk moet je niet bij mij zijn, maar ik wil wel een poging wagen.

Metaal zet uit bij warmte en krimpt bij kou. Dat verklaart waarom je soms bij heel warme zomerdagen kunt hebben dat de brug niet meet dicht kan. Die wordt dan eerst gekoeld met water. Hij krimpt dan en past weer.

Dat is het effect als het stuk metaal aan één kant vast zit. Uitzetten en krimpen wordt merkbaar aan de kant waar het metaal niet vastzit.

Snaren zitten aan twee kanten vast. Door je warme handen zetten de snaren uit en doordat ze aan twee kanten vastzitten en uitzetten, wordt de spanning van de snaar lager. En de toon daardoor ook. Je stemt je gitaar nog eens tijdens het spelen.
Daardoor is ie goed gestemd als je m wegzet.

Met je warme handen niet langer op de snaren, koelen ze af en gebeurt precies het tegenovergestelde. Het metaal gaat krimpen en doordat de snaar aan twee kanten vastzit, loopt de spanning en dus de toon ietsje op.

Daardoor gebeurt het betrekkelijk vaak (met snaren die lekker ingespeeld zijn), dat je gitaar ontstemt en dat de toonhoogte van de snaren is opgelopen. Barno heeft dus gelijk, as usual.
Vriendelijke groet, Gus

[NLF]

Mmmh ... sommige gitaren met floating tremolo bruggen zijn volgens mij wel eens geneigd dit te doen (omdat de snaren de brug omhoog trekken of zoiets).

[Midwolda]

Voor wetenschappelijk moet je niet bij mij zijn, maar ik wil wel een poging wagen.

Metaal zet uit bij warmte en krimpt bij kou. Dat verklaart waarom je soms bij heel warme zomerdagen kunt hebben dat de brug niet meet dicht kan. Die wordt dan eerst gekoeld met water. Hij krimpt dan en past weer.

Dat is het effect als het stuk metaal aan één kant vast zit. Uitzetten en krimpen wordt merkbaar aan de kant waar het metaal niet vastzit.

Snaren zitten aan twee kanten vast. Door je warme handen zetten de snaren uit en doordat ze aan twee kanten vastzitten en uitzetten, wordt de spanning van de snaar lager. En de toon daardoor ook. Je stemt je gitaar nog eens tijdens het spelen.
Daardoor is ie goed gestemd als je m wegzet.

Met je warme handen niet langer op de snaren, koelen ze af en gebeurt precies het tegenovergestelde. Het metaal gaat krimpen en doordat de snaar aan twee kanten vastzit, loopt de spanning en dus de toon ietsje op.

Daardoor gebeurt het betrekkelijk vaak (met snaren die lekker ingespeeld zijn), dat je gitaar ontstemt en dat de toonhoogte van de snaren is opgelopen. Barno heeft dus gelijk, as usual.
Vriendelijke groet, Gus

Plausible. Ik zat te denken, je zegt "Door je warme handen zetten de snaren uit" en dat zal kloppen, maar ook door het spelen, omdat de snaar dan in trilling is, zal hij warmer worden dan wanneer hij niets doet. Thermodynamica toch?

[sparrow]

Alleen ... als je de gitaar gestemd met afgekoelde snaren een tijdje (een week ofzo) dan staat 'ie ook hoger gestemd.
Ik ben geneigd te denken dat het met die snaarspanning boven de topkam te maken heeft.
Stel: je stemt een snaar (zoals gebruikelijk) omhoog. De spanning boven de kam is dan groter dan de spanning tussen de kam en de brug (je trekt met het asje). Als de gitaar dan in rust is, is het mogelijk dat de snaar die spanning gaat compenseren, dus de spanning verdelen tussen die twee delen. Dus de spanning onder de topkam wordt groter/toon hoger.
Ik zou niet weten hoe dit te meten is en, trouwens ik gebruik mijn gitaar elke dag.
En daar komt nog bij dat de snaar anders ook gestemd is voordat je gaat spelen met je warme vingers. En als dit effect zo groot is zou je nooit tussendoor even een snaar kunnen stemmen.
Grtz,
Eric

[Brad]

Dat heb ik wel vaker gehad, bijvoorbeeld wanneer ik mijn gitaar uitpakte bij een gitaarleraar. Die had er een verklaring voor maar ben vergeten wat hij precies zei. Het had iets met de luchtvochtigheid en temperatuurverschillen te maken geloof ik.

Ik heb het ook wel gehad voor een optreden wanneer ik mijn gitaar uitpakte. Dan had ik de gitaar thuis gestemd en de snaren vastgezet met locking-nuts, kon ik de boel weer losmaken met de inbusbout want met de fijnstemmers kreeg ik de stemming niet vodoende naar beneden.

[maxdb]

Hout en metaal hebben niet dezelfde uitzettings coëfficiënt. Metaal heeft geen last van luchtvochtigheid denk ik en hout wel.... denk ik.

[Erik de Perik]

Hout en metaal hebben niet dezelfde uitzettings coëfficiënt. Metaal heeft geen last van luchtvochtigheid denk ik en hout wel.... denk ik.

Klopt, al heeft Brad daar andere ervaringen mee, maar die weet hij niet meer of was anders.

[D3nnis]

Alleen ... als je de gitaar gestemd met afgekoelde snaren een tijdje (een week ofzo) dan staat 'ie ook hoger gestemd.
Ik ben geneigd te denken dat het met die snaarspanning boven de topkam te maken heeft.
Stel: je stemt een snaar (zoals gebruikelijk) omhoog. De spanning boven de kam is dan groter dan de spanning tussen de kam en de brug (je trekt met het asje). Als de gitaar dan in rust is, is het mogelijk dat de snaar die spanning gaat compenseren, dus de spanning verdelen tussen die twee delen.

Als de spanning, of eigenlijk (trek)kracht van de snaar groter is tussen het mechaniek en de topkam, dan tussen topkam en brug, dan betekent dat dat de topkam (+ geometrie) een zodanige "wrijving" introduceert dat stemmen sowieso lastig is volgens mij.
Ik zou niet weten waarom de gitaar in rust dan wél deze wrijving zou kunnen overwinnen.

Bovendien zou het verschijnsel van omhoog stemmen dan niet voor kunnen komen bij double locking gitaren, en dat doet het wel.

Ik zet mijn €5,- daarom op het uitzetten en krimpen van het metaal van de snaar agv temperatuur.

[sparrow]

D3ennis,
Tenzij je van die rolletjes in je topkam hebt zitten, is de spanning tussen het asje en de topkam (theoretisch) groter.
Maar als jij zegt dat het met een double locked gitaar ook voorkomt en dat is niet te wijten aan het temperatuurverschil, dan denk ik dat ik mijn theorie los moet laten. Dat kan eigenlijk alleen maar een temperatuurverschil zijn tenzij het metaal van de snaren vanzelf krimpt!
Persoonlijk denk ik van niet.
Grtz,
Eric

[Brad]

Hout en metaal hebben niet dezelfde uitzettings coëfficiënt. Metaal heeft geen last van luchtvochtigheid denk ik en hout wel.... denk ik.

Je had toch die gitaar van Travis Bean dacht ik, met een metalen hals die juist wel heel erg ontstemde.

[D3nnis]

O ja, die Travis Bean gitaren.
Ik heb eigenlijk nooit goed begrepen waarom die zo zouden ontstemmen.
Ik bedoel, hout krimpt en zet uit als gevolg van vochtigheid (niet temperatuur), en in lengterichting nagenoeg niet.
Metaal krimpt en zet uit agv temperatuur, en alhoewel aluminium een hogere uitzettingscoefficient heeft dan staal, had ik eigenlijk verwacht dat de combi aluminium en staal dichter bij elkaar ligt dan hout en staal.
Blijkbaar zie ik iets over het hoofd.
Zou het iets te maken hebben met de houten toets die op de aluminium hals bevestigd is? Moet haast wel het gedrag van een bimetaal vertonen zou je zeggen.



D3ennis,
Tenzij je van die rolletjes in je topkam hebt zitten, is de spanning tussen het asje en de topkam (theoretisch) groter.


Je bedoelt een hogere trekkracht omdat de wrijving van de topkam overwonnen moet worden?
Of omdat de snaren een hoek over de topkam maken, waardoor je achter de topkam sowieso harder moet trekken dan tussen topkam en brug, als in [trekkracht snaar] / cos[hoek over topkam] = trekkracht tussen nut en mechaniek.

[Midwolda]

... als in [trekkracht snaar] / cos[hoek over topkam] = trekkracht tussen nut en mechaniek.

O heerlijk! Krijg gewoon zin om dat even uit te tekenen met Fjes met pijlen erbij en zo.
Dankjewel D3nnis, mijn dag is goed. :D

[D3nnis]

Hahaha, ik ben me aan het beheersen om dat juist niet te doen!

[sparrow]

Ja Dennis, die wrijving.
Als je de snaar iets aantrekt zal die in de meeste gevallen eerst de snaar iets strakker trekken, voordat de snaar door de topkam getrokken wordt. Dit gaat altijd iets schokkerig, alleen als het goed is merk je daar weinig van. Daarom schreef ik er ook bij: theoretisch.

[sparrow]

En Dennis,
volgens mij klopt je formule niet. Dat zou betekenen dat de trekkracht bij een hoek van (max.) 17 graden de trekkracht ongeveer 4,4% hoger zou zijn. Omdat de afstand tot het asje iets groter is, zou dit juist andersom zijn. Of hebben we het nu over twee verschillende dingen?