radio gitaarversterker zelfbouw

[Rawglide]

Hallo allen,

ik ben zonder kennis begonnen om van een oude oma-buizen-radio een gitaarversterker in elkaar te prutsen.
Ik wilde het heel simpel houden, om eerst de werking te begrijpen en heb daarom zoveel mogelijk componenten weggelaten. Na heel veel prutswerk heb ik iets gemaakt wat behoorlijk mooi klinkt. Ik heb een jensen cr8 speaker aangesloten. De buizen zijn ecc83 en EL84. Het cleane geluid is tot 1/3 volume (mooi kamervolume) prachtig, daarna wordt alles beroerd. Ik heb geprobeerd er een schemaatje van te tekenen.
Heeft iemand zin om hierop te reageren? Ben benieuwd hoe ik de gain eventueel kan verlagen.
De blauwe tekst op de tekening is niet van toepassing.
http://www.fotosop.nl/afbeelding?f=379092730909IMG_1238.JPG

[Tabula Rasa]

Waar is het schema? Wat bedoel je met "beroerd" klinken?

verstuurd vanaf mijn gare crap-ass Sony Z-nogiets.

[Rawglide]

Zie jij geen schema als je op de URL klikt. Ik n.l. wel!

[Tabula Rasa]

Ik zie geen link.

verstuurd vanaf mijn gare crap-ass Sony Z-nogiets.

[Rawglide]

Ik plaats hem hier nogmaals
http://www.fotosop.nl/afbeelding?f=379092730909IMG_1238.JPG

[cluseau]

Om te beginnen zie ik je pen 3 en 8 van de ecc83 direct aan massa liggen. Dit gaat niet goed. De bias moet je instellen adhv de loadlijngrafiek maar pak maar iets van 1k5. Als je daar spanning meet moet je ergens rond de 1V uitkomen.

[Rawglide]

Cluseau,
maar het gaat wel goed tot 1/3 volume; is dat logisch of toeval?

[cluseau]

Je zou zeggen dat ook op laag volume niet zo geweldig moet klinken maar idd hoe mee signaal je er in pompt hoe rotter het wordt. Je hebt namelijk uitstuur ruimte nodig en dat creëer je met de kathode weerstand. Nico heeft hier ooit een leuk stukje theorie over geschreven, ik raad je aan dat eerst goed te bestuderen anders is het niet ff uit te leggen.

[Tabula Rasa]

Zie hem in de browser wel. Mis de weerstanden van kathodes en anodes van de 12ax7. Hoeveel spanning komt er van de PT?

[cluseau]

Anodeweerstanden zijn er wel hoor, anders geen versterking. ;)

[Tabula Rasa]

Duh, want er moet stroom gaan lopen. Zag ze alleen niet in de tekening

verstuurd vanaf mijn gare crap-ass Sony Z-nogiets.

[Rawglide]

ik ga om te beginnen weerstanden aan pen 3 en 8 toevoegen, en dan eens kijken hoe 't gaat. Misschien vanavond resultaat.

[cluseau]

Heb het artikel gevonden.......


http://www.gitaarnet.nl/forum/showthread.php?117269-Rekenen-aan-een-Triode-buis

[Rawglide]

cluseau,
Bedankt, lijkt me een pittig stukje, voor een leek, maar ik ga mijn best doen.

[nico verduin]

Valt wel mee hoor. Ik zou ook eerst beginnen met gewoon 100K anode weerstanden en een 1k5 kathode weerstand. Geef daarna ff de waardes van de spanningen op de grids, kathodes en anodes.
Als hij dan te iel klinkt, kun je dat verbeteren met een paar kathode elco's van rond de 20-25uF.
Op jouw schema zeg je de 1M weerstand weg te laten. Dat zou ik niet doen. De eerste trap gaat dan zweven omder de grid geen referentie aan GND meer heeft.
Mocht de gain te hoog zijn kun je wat experimenteren door bijvoorbeeld een 470K weerstand in serie te zetten met de 22nF uit de eerste trap. Een alternatief zou bijvoorbeeld de eerste anode weerstand door 2 te delen en in serie te zetten (bijv. 2 x 47k).Op de middentap sluit je de 22nF aan. Dan heb je een halvering van het signaal.
Dat je nog wat geluid hoort komt door de zeer hoge weerstanden op de anode's en de zeer hoge ingangsweerstand.

[Tabula Rasa]

Leuk topic. Krijg gelijk zin om de allerlaatste dingetjes aan mijn Trainwreck te solderen. Helaas alleen structureel tijdgebrek met twee koters in huis.

verstuurd vanaf mijn gare crap-ass Sony Z-nogiets.

[cluseau]

Die hoge anodeweerstanden zitten me een beetje dwars. Stel de voeding ff op een realistische waarde van 300V=. De anodeweerstand van de tweede trap is wel 300k. Dit wil zeggen dat de loadlijn op een Imax van 1mA uitkomt. In de praktijk als de trap goed is ingesteld kom je op ongeveer de helft van Imax uit, wat wil zeggen 0.5mA. Voor een bias van 1V= heb je dan 2k nodig.

Ga je een 100k anodeweerstand combineren met 1k5 kathodeweerstand krijgen we het volgende voor de tweede trap:
Ub 300V= bij Ra 100k geeft een loadlijn waarde van 3mA ofwel 1.5mA bij juiste bias. Hier is dan een Rk nodig van 1/0.0015 = 667 (680) ohm. Zou je daarbij dan een 1k5 inzetten dan wordt de kathodespanning 2.25V= en dat is ook niet gunstig. Resumerend voor de tweede trap is naar mijn idee een 680 ohm voor een biaspunt van -1V bij een Ra van 100k. Blijft de 300k zitten dan zakt je stroom naar 0.5mA. Dan heb je een Rk nodig van 1/0.0005 = 2k.


Dan de eerste trap:
Hier is een 200k toegepast. Imax is dan Ub 300 / 200k = 1.5mA ofwel 750uA bij juiste bias. Willen we ook hier een instelpunt van -1V dan wordt Rk 1/0.00075 = 1333 (1k2) Ohm. Voor een Ra van 100k geldt hetzelfde verhaal als bij de tweede trap.


Een nadeel van de hoge anodeweerstand van 300k is dat de loadlijn vlakker gaat lopen wat meer vervorming introduceerd. Voordeel is dat de versterking iets hoger zal uitkomen maar daar had je al genoeg van toch? Dus vervang zoals Nico zegt ook de anodeweerstanden door 100k en neem nog een iets ruimere instelling dan in de berekening. Door een Rk van 820 Ohm te kiezen voor beide trappen kom je op een biasspanning van -1.23V. Bij die waarde moet hij als een klokje klinken.

[Rawglide]

Heren,
alvast dank voor jullie overweldigende input. Ik moest effen slikken bij de uitleg van Cluseau want ik was nog maar net begonnen aan de uitleg van Nico. Maar ik ga vanavond even solderen en jullie horen morgen meer.

[Rawglide]

Hoi, daar ben ik weer.
Ik doe het stap voor stap. En dit is de 1e...
De anode weerstanden van 1k5 zitten nu op pin 3 en pin 8 van de ecc83. Vervolgens e.e.a. weer aangesloten.
De versterker klinkt nu tot 1/3 volume erg krachtig (=harder) en de toon is veel feller.
Voorbij 1/3 volume gaat hij fluiten (schril). Ik vermoed dat de 100pf op de volumeregelaar hier mee te maken heeft en ga die morgen verwijderen. Wordt vervolgd.

[Rawglide]

Ik kon het niet laten:
even de 100 pf verwijderd: de schrille fluittoon is weg. (gaat een beetje ten koste van de helderheid)
MAAARRRR....als ik het volume voorbij 1/3 draai (en hij gaat dan behoorlijk hard) krijg ik een soort tremolo effect, de versterker gaat dan een vreselijk bonken in het laag/mid-laag.
Kortom: je maakt wat mee.

[cluseau]

Ehhh, klein detail, pin 3 & 8 noemen we de kathode.

De anode weerstanden kun je ook beter aanpassen naar 100k.

Het gegil komt door meekoppeling. Het uitgangssignaal wordt in fase terug gevoerd naar de ingang. Dit kan op vele plaatsen gebeuren maar een klassieke fout van de beginnende bouwer is lange bedrading en/of slordig werk.

[cluseau]

Ik kon het niet laten:
even de 100 pf verwijderd: de schrille fluittoon is weg. (gaat een beetje ten koste van de helderheid)
MAAARRRR....als ik het volume voorbij 1/3 draai (en hij gaat dan behoorlijk hard) krijg ik een soort tremolo effect, de versterker gaat dan een vreselijk bonken in het laag/mid-laag.
Kortom: je maakt wat mee.

Haha, gevat door het virus.

Dat je na het verwijderen een ander gedrag waarneemt komt omdat je het karakter van de amp hebt aangepast. Met het verwijderen van de cap versterkt hij minder hoog en dat is precies wat je hoort.

[fredjuh]

Zie onderstaand schema. Kijk en vergelijk. Let op de schakeling van pin 2 van de EL84. Dat is de ingang van de EL84, het stuurrooster. Met de weerstand van 220k naar aarde en de 4n7 condensator naar de trap ervoor wordt de eindtrap stabieler bij oversturing en wordt er een beetje bas weggehaald zodat de versterker vooral op hogere volumes beter klinkt.

Let erop dat het circuit bij de input ver verwijderd is van het circuit bij C3 en dat het circuit rond de potmeter ververwijderd is van het circuit rond de anode van de EL84. Dat voorkomt het gillen.

Beide triodes hebben een 100k anodeweerstand en een 1k5 kathodeweerstand. Dit klinkt goed. De tweede triode heeft geen condensator aan de kathode om de totale versterking (gain) wat te verminderen.
http://s16.postimg.org/yvd0lm0qd/5_Watt_gitaar.jpg

[cluseau]

Ehhhm fredjuh, heb je dit ook gelezen?


......Ik wilde het heel simpel houden, om eerst de werking te begrijpen en heb daarom zoveel mogelijk componenten weggelaten......

Ben dat met hem eens, door de gebreken die zich nu gaan voordoen leert hij hoe dat aan te pakken en op te lossen. Een ding tegelijk ;)

[Heynis]

C3 is een koppelcondensator in dat schema, en is bedoeld om DC uit het signaalpad te verwijderen. Dat het wat bas wegsnoept is gratis bonus.

R4 is de grid leak voor de EL84. Als deze er niet zit, gaat het stuurrooster zweven (want deze is DC ontkoppeld), en heeft de buizenboer er een hele goede klant bij. R4 dient om het stuurrooster een referentie naar de aarde te geven.

Voor een betere tone bij flinke oversturing kun je beter een zogenaamde grid stopper toepassen. Dat vermindert bias fluctuaties op de stuurroosters als gevolg van het opladen van de ontkoppelcondensatoren. Ergens in de orde van grootte van 10k tot 100k voor een ECC83, en 470R tot 2k2 voor de EL84 werkt meestal prima. Houd wel rekening met de maximale weerstand naar de aarde voor het stuurrooster, want de grid stopper staat in serie met de grid leak (tenzij je de grid stopper voor de grid leak zet om meteen het signaal te verzwakken).

Het schema van Rawglide is overigens niet zichtbaar in Tapatalk.

[fredjuh]

Het ging me vooral om de drie tips, het schema is ter ondersteuning, en om de conventies qua layout te laten zien. Wat Heynis zegt, een gridstopper plaatsen, is inderdaad ook erg slim om te doen. Die ben ik vergeten in het schema.

[Rawglide]

Hoi allen,
de info blijft maar komen en dat vind ik ontzettend tof. Dank daarvoor.
MAAAARRR.... ik ga niet half zo snel, dus heb een beetje geduld met mij a.u.b.
Ik heb de weerstanden aangepast: een tussenweg van alle adviezen. Ik heb de Ra (ja, Cluseau, ik leer het al) op 100k gezet en de Rk op 800 ohm (voor beide trappen vd ecc83 dus). Resultaat wijkt niet al te veel af van de vorige test. Het geluid is strak en iets minder fel. Wat blijft is het tremolo effect voorbij 1/3 volume..Het geluid gaat dan echt hevig schokken, en ik draai hem dan maar gauw zachter.
Tot zover...

[fredjuh]

Goed bezig. :) Misschien helpen foto's en soundclips?

[nico verduin]

Hoi allen,
de info blijft maar komen en dat vind ik ontzettend tof. Dank daarvoor.
MAAAARRR.... ik ga niet half zo snel, dus heb een beetje geduld met mij a.u.b.
Ik heb de weerstanden aangepast: een tussenweg van alle adviezen. Ik heb de Ra (ja, Cluseau, ik leer het al) op 100k gezet en de Rk op 800 ohm (voor beide trappen vd ecc83 dus). Resultaat wijkt niet al te veel af van de vorige test. Het geluid is strak en iets minder fel. Wat blijft is het tremolo effect voorbij 1/3 volume..Het geluid gaat dan echt hevig schokken, en ik draai hem dan maar gauw zachter.
Tot zover...klinkt als oscillatie in het laagfrequent.... Dus zoals Fred al aangaf, foto's hebben we nodig :)

[cluseau]

......maar een klassieke fout van de beginnende bouwer is lange bedrading en/of slordig werk.


In jouw geval is het koppeling tussen de eerste trap en de eindtrap dus hier komt het volgende deel van je leerproces:

Terugkoppeling van de eindtrap naar de ingangstrap treed vaak op als gevoelige ingangslijnen de uitgang kunnen zien. Op de anode van de eindbuis staat audiosignaal van enkele honderden volts. De ingang heeft maar een paar milivolt nodig om dit weer op te pikken.

Een andere mogelijkheid - en dat is waarschijnlijk bij jouw het geval - is ontkoppeling van de preamp voedingslijn. Als je in het schema van fredjuh kijkt zie je dat de voeding voor de ecc83 nogmaals gefilterd wordt door een 10k weerstand en 10uF elko. Als je dat toepast weet ik zeker dat jouw gillen over is.

Deze filtering heeft ook nog een ander doel:
Als de wisselspanning wordt gelijkgericht onstaat er een pulserende gelijkspanning waar we eigenlijk niet veel mee kunnen. De spanning moet namelijk constant hoog blijven. De elko's zijn in staat de spanning voor korte tijd vast te houden en de versteker te voeden alleen is het zo dat tijdens die levering van opgeslagen energie de elko wel een beetje leegloopt tot het moment dat de volgende laadpuls verschijnt. Hierdoor onstaat op de top van de gelijkspanning een rafelige vorm. Voor de eindtrap is dat nog niet zo erg maar zou je de eerste trap hiermee voeden dan ga je de dan ontstane brom meeversterken. De werking van de gelijkrichter met bufferelko kun je een beetje vergelijken met een luchtcompressor. De zuigers pompen steeds een hoeveelheid lucht vergelijkbaar met spanning bij de diodes. Het expantievat kun je vergelijken met de elko. In het vat wordt druk opgeslagen om in een constante luchtstroom te voorzien als de zuiger op de terugweg is. Zou je geen expantievat (elko) hebben komt er alleen een pulserende luchtstroom (spanning) uit de slang (gelijkrichter).

[Rawglide]

Jullie willen fotos zien...Ik was er al bang voor. (met de billen bloot)
Ik durf het niet: mijn solderen is benedenmaats, de layout helemaal knudde. Je zult door de bomen het bos niet meer zien.
En daar zit zoals Cluseau aangeeft ook waarschijnlijk het grootste probleem.
DUS.. deze week ga ik m'n leven beteren en hoop het komende weekend alles op een rij te hebben.
Dan kunnen jullie foto's verwachten.
Apropo.. wat is de handigste manier voor foto/soundclip upload?
Tot dan, en bedankt voor alle info.

[tommus42]

Dit was mijne voor debuggen:hide:, nog steeds niet helemaal okee, nog brom, maar komt van de winter in orde. Klinkt goed, hij lijkt het meest op een AC4.
Foto's kun je plaatsen door een hostingwebsite te gebruiken en de forumcode te plakken, bijvoorbeeld tinypic.
http://i57.tinypic.com/1hwdj9.jpg

edit: vergeet ik het punt te maken: ernstig leuk als je op een gegeven moment een aanvaardbaar resultaat hebt, en dat gaat wel lukken:ok:

[cluseau]

......Ik durf het niet: mijn solderen is benedenmaats, de layout helemaal knudde. Je zult door de bomen het bos niet meer zien.
En daar zit zoals Cluseau aangeeft ook waarschijnlijk het grootste probleem........
Jouw grootste probleem is de ontkoppeling van de preamp voeding ;)

[Dutch66]

Moet ik als aanmoediging anders wat foto's van mijn (werkende) bouwsels posten?
Ook ik ging door de 'mangel heen' van de heren, uiteindelijk leer je wel een hoop.
Maar sommige posts/foto's zou ik het liefst willen laten verdwijnen.....

Helaas kan dat niet hier op GN :seriousf:

[Rawglide]

Hey Dutch66,
een beetje herkenning is altijd welkom! Ik kom er overigens wel uit, wil alleen iets laten zien wat te identificeren is en geen kapotgevallen radio.
Dank voor de troostende woorden...

[Rawglide]

Heren,

nee, nog geen foto's.
Wél een technische update: ik heb de aanwijzingen van Cluseau "ontkoppeling van de preamp voedingslijn. Als je in het schema van fredjuh kijkt" opgevolgd ... én het wonder geschiedde: het gefluit én het tremolo-effect is helemaal weg, de versterker gaat tot bijna half volume prachtig clean, dan langzaam in een lekkere vervorming tot vol volume. Ik ben dol gelukkig; de basis-schakeling klopt!!!
Nu nog een beetje techniek lezen en eventueel e.e.a. polijsten en dan ga ik over op een nieuwe lay-out.
Nogmaals, allen dank alvast. Cluseau.. jij bent echt goed!
tot dan

[Buxtra]

Dus das weer een Stevie Wondertje!

I just called...

to say...

I...

Tof dat het (weer iemand) gelukt is mbv Forumleden!

Enjoy de amp!

Bux

[cluseau]

.......Cluseau.. jij bent echt goed!
tot dan

Tnx, die is wel sig waardig dacht ik ;)

Maar valt wel mee hoor. Kwestie van veel doen. Ooit ben ik net als jij begonnen met experimenteel een versterker te bouwen met ėėn transistor en ėėn weerstand omdat ik vond dat dit moest kunnen....nee dus. Om het een beetje te verzachten, ik was ff 10 jaar dus dan mag je zo denken maar snap dus heel goed waarom je met een minimum aan componenten je amp wil bouwen. Op deze manier ontdek je namelijk waarom al die troep rond een buisvoet nodig is en ga je goed inzien wat het allemaal doet. Ik begrijp ook heel goed dat het geen zin heeft om je te overladen met theorie en wat je allemaal niet en vooral wel moet doen. Daar leer je immers niks van. De beste manier is tegen een probleem aanlopen en dan uitzoeken hoe je het kan aanpakken. Zo blijft het ook interessant. Verdiep je wel in de loadlijn materie want dat is verdomd belangrijk. Ga zo door, hier krijg je zeker hulp.