Lijm FAQ: een voorzetje

[Mattia]

Ik zie toch geregeld vragen opkomen over verschillende lijmsoorten, wat nou wel geschikt is, wat niet, waar je op moet letten, etc, dus ik dacht: laat ik eens een korte FAQ in elkaar flansen over verschillende lijmsoorten. Dit is gebaseerd om mijn eigen kennis en ervaring, toevoegingen zijn zeer welkom.

Lijm in de gitaarbouw: wat wordt waarvoor gebruik?

Titebond Original: gele houtlijm, witte fles, rode dop. De 'standaard' uitvoering van Franklin, in NL via verschillende webshops en bij Baptist in Arnhem te krijgen. Datum: check de code op de fles, eerste getal is het jaar, eerste letter is de maand (met een paar die je overslaat, zoals de I, omdattie op een 1 lijkt, denk).

Eigenschappen: PVA (polyvinylacetaat) houtlijm, ookwel 'aliphatic resin' (AR) lijm genoemd. Goed voor hout-hout verbindingen, minimale tot geen 'creep' (beweging onder spanning), hardt goed uit. Niet waterdicht. Laat het hitte + vocht los.

Bewaartips: binneshuis. ZEKER niet onder het friespunt laten komen. Ik gebruik liefst een fles van 1 jaar oud, max 1.5 jaar.

Gebruiken voor: zowat alle hout-hout verbindingen, oa verlijmen van body blanks, gitaartops, toetsen, etc. Sommige houtsoorten schijnen soms moeilijk te doen (m.n. cocobolo en dergelijke exoten), maar in principe is het overal voor bruikbaar. De 'gouden standaard' onder de houtlijmen.

Titebond II: watervaste versie van Titebond, waterdicht. Hard minder goed uit, meer creep.

Gebruiken voor: je tuinmeubels. Weghouden van gitaren - geen reele voordelen, wel nadelen.

Hide Glue: oftewel beendelijm. Gemaakt uit dierlijk materiaal (ofwel huid, of bot, soms andere spullen. Gooi het even allemaal op een hoop). De traditionele keuze.

Eigenschappen: hard erg goed uit, nul creep, de besterond de 62 graden (plus minus een paar), dus je hebt maar seconden de tijd. Een flinke klap en het kan loslaten zonder breuk, en is dus uitstekend te repareren. Heel makkelijk om op te ruimen/schoon te maken.

Bewaartips: droog houden en het is ongeveer eindeloos houdbaar, gemengd een week of 2-3, in de ijskast. Je kan het theoretisch ook bevriezen, maar het is vaak net zo makkelijk om wat 'verse' te mengen, precies genoeg.

Gebruiken voor: mag overal, zelf gebruik ik het vooral bij akeostische gitaren, en m.n. bij het voegen van het bovenblad, voor de zangbalken, en om de brug erop te lijmen. Dat kan ik nog redelijk snel, voor overige zaken is het wat te friemelig. Bij uitstek DE lijm om mooie, onzichtbare houtreparaties te verrichten als je weet wat je doet.

Polyurethaan Lijm: oftewel bruislijm, constricutielijm.

Eigenschappen. Watervast, hittebesendig, in principe niet uit elkaar te halen. Wordt gecatalyseerd door een beetje water, dus oppervlaktes iets vochtig maken helpt goed. Vergt goede druk om te zorgen dat je een dunne, onzichtbare lijmnaad krijgt. Het brose, schuimige heeft nul komma nul kracht, dus alles moet goed aansluiten. Gebruik handschoenen.

Bewaartips: droog houden.

Gebruiken voor: alle laminaten die nooit uit elkaar moeten. Ik gebruik het vooral voor kopplaten of binnendelen voor akoestische gitaren, waar een zichtbare lijmnaad niet relevant is (of er toch contrasterende houtsoorten in het spel zijn). Ook geschikt voor het verlijmen van bijv. carbon fibre in halzen of balken. Het bruisspul vind ik zelf irritant, dus ik gebruik het beperkt, vooral bij het maken van mallen, eigenlijk.

Secondenlijm: superglue, CA, Cyanoacrylate, hoe je het ook wil noemen. Ooit bedoeld als wondhechtmmiddel.

Eigenschappen: verschillende diktes, verschillende toepassingen. Erg handig voor allerhande aan reparaties.

Bewaartips: koelkast voor ongeopende flesjes, in het donker.

Gebruiken voor: inleggen, reparaties, bindings (hout op hout, PVC/plastic op hout; na sealen met schellac, eerst binding aanbrengen, dan dunne secondenlijm. Werkt perfect), lakreparaties aan polylakken. Ik doe er geen structurele reparaties mee.

Epoxy: ook wel twee componentenlijm genoemd. Je hebt allerlei variaties, allerlei droogtijden. De grote merken zijn aanzienlijk beter dan de bison spuitjes van de bouwmakrt, en specialistische soorten zijn voor allerlei doeleinden beschikbaar.

Eigenschappen: hars en hardner moeten volgens instructie van de fabrikant gemengd worden - bij de duurdere/betere, zoals West Systems, gaat het op gewicht, dus een weegschaal is een pre. Je hebt ze van sneldrogend (5 a 30 minuten) tot langzaamdrogend (24 uur en langer). Met hitte (zonder vocht) los te krijgen. Watervast.

Bewaartips: koel en donker.

Gebruiken voor: ideaal voor verbindingen van moeilijke houtsoorten (bijv. exoten), en verbindingen waar je geen vocht wil toevoegen (anders dan bij alle andere genoemde lijmsoorten op secondenlijm na), zoals het verlijmen van een toets of halslaminaten - alhoewel ik halszen meestal gewoon met titebond doe en de tijd geef om weer 'tot rust' te komen voordat ik de toets verlijm. Liefst weken tot maanden. Ook geschikt voor bodies. Groot verschil met alle anderen: echt gatenvullend, dus heeft cohesive kracht en adhesieve kracht, en je moet due NIET kneiterhard klemmen - als er geen lijm in de naad blijft zitten, zal de verbinding te zwak worden. Gewoon met matige druk klemmen en er is niets aan de hand.

Ook goed te gebruiken als porieenvuller - ik vind ZPoxy Finishing Resin (bij de betere modelbouwzaak te krijgen) prettig in het gebruik. Deze en andere 'duurdere' (oa West Systems, google eens op botenbouw sites) epoxysoorten veel fijner om te verwerken en schuren dan de bouwmarktvarianten.

Zo. Dat zijn ongeveer de lijmsoorten die ik zelf gebruik in de gitaarbouw.

[espike]

Nou was ik gister bij baptist, en zag daar ook al titebond III om dezelfde reden als 2 lijkt me deze ook niet interessant. Bovendien is ie niet met vocht dan wel warmte los te krijgen wat voor toekomstig onderhoud onhandig is.
( en spelen bij 80"C of onderwater doe ik zelf iig toch nooit )

[Yoshida]

Hee goed bezig.
Mss hier en daar wat illustraties (a la houtfaq)? Dat komt de herkenbaarheid ten goede als je wil weten hoe het nu ook al weer zat met 'die ene lijm'.

Bedankt voor je goede werk!

[Gitaarbouwer]

Misschien een toevoeging:

Ik gebruik UHU Hart voor kunststof-hout verbindingen. UHU Hart is een heldere nitrocellulose lijm die met name geschikt is om verschillende materiaalsoorten aan elkaar te verlijmen. Denk aan kunststof bindingen op de houten body. De lijm wordt erg hard en geeft sterke verbindingen. Het voordeel t.o.v. secondenlijm is dat de lijm langzamer droogt en je dus meer tijd hebt om de objecten passend te krijgen. Het wordt veel in de modelbouw gebruikt en is te koop in de betere modelbouwzaken. Zie ook http://www.uhu.com/_uk/produkte/modell_kunststoff/hart.html.

Edit: verhaaltje iets uitgebreid en linkje aangepast.

[Enra]

En wat te zeggen over gewone witte houtlijm : polyvinillijm. Bison, Frencken, Simson, Pattex, enz.

[no 1 hops]

En wat te zeggen over gewone witte houtlijm : polyvinillijm. Bison, Frencken, Simson, Pattex, enz.dat daar niks mis mee is ;-) en prima voor hout verbindingen in meubels maar ook gitaren.
wel moet je zorgen voor perskracht op een verbinding en oppassen dat de delen niet gaan schuiven ten opzichte van elkaar.
als het breekt, dan praktisch niet op de lijmnaad

verder nog een aanvulling op seconden lijm dat je daar evt beschadigingen in lak kunt aanpakken en Dan Erlewine gebruikt het ook voor reparatie van broze kunstof tunerknopjes

[Enra]

dat daar niks mis mee is ;-) en prima voor hout verbindingen in meubels maar ook gitaren.
wel moet je zorgen voor perskracht op een verbinding en oppassen dat de delen niet gaan schuiven ten opzichte van elkaar.
als het breekt, dan praktisch niet op de lijmnaad

Precies! +1

[no 1 hops]

wel nog even 1 opmerking over houtlijm in combinatie met kleuren van het hout
witte houtlijm kan plekken veroorzaken waar kleurstof niet op hecht, dus probeer zoveel mogelijk met zo weinig mogelijk lijm te werken en veeg het goed weg met een vochtige doek

[Mattia]

wel nog even 1 opmerking over houtlijm in combinatie met kleuren van het hout
witte houtlijm kan plekken veroorzaken waar kleurstof niet op hecht, dus probeer zoveel mogelijk met zo weinig mogelijk lijm te werken en veeg het goed weg met een vochtige doek

Da's voor ongeveer alle lijmsoorten het geval. Secondenlijm is er berucht om, vooral de dunne, omdat het zo diep intrekt. Daarom doe ik altijd eerst een laagje schellac als ik met secondenlijm aan de slag ga (bindings, rosetten, etc.)

[Yoshida]

Mijn recept: zorgen voor een strak en schoon oppervlak, ik betwijfel of schuren zin heeft. Lijm zigzaggend opbrengen. Gelijkmatig en dun spreiden met een stukje recht golfkarton. Ander (onbesmeerd) oppervlak aansluiten en een uurtje inklemmen.
Dat zorgt voor de minste uitlopers en (naar mijn mening) de sterkste verbinding. Uitlopers worden ook verminderd als je de lijm 2 a 3 minuten in laat trekken.
Er blijft altijd wel iets van een oneffenheid in de lijmnaad. Dit heb ik bij gitaren nog niet geprobeerd, maar meestal strijk ik hier iets plamuur of alabastine tegenaan voordat ik het opschuur en afwerk. Als je voor doorzichtig aflakken een naad weg wil werken dan heb ik goede ervaringen met een mengsel van houtlijm en zaagsel ipv plamuur.

[Mattia]

Schaven >> schrapen >> schuren. Glad oppervlak >> grof oppervlak, in alle gevallen BEHALVE bij epoxy, wat anders werkt dan andere lijmsoorten. Daar schuur ik grof (80 korrel schuurpapier).

Lijm breng ik dun en gelijkmaatig aan, meestal gewoon met een schone vinger.

[Enra]

Mijn recept: zorgen voor een strak en schoon oppervlak, ik betwijfel of schuren zin heeft.

Schuren is een 'must'! Houtlijm moet inwerken in het hout, maar bij ongeschuurd hout zitten de porien van het hout dicht. Die moet je eerst open schuren.

Je kunt een eenvoudige test uitvoeren om te begrijpen wat er gebeurt. Neem een plankje / latje dat al een tijdje tussen je voorraad ligt. Schuur een deel daarvan op met bij voorbeeld 120 grit. Doe nu op het ongeschuurde, zowel als op het geschuurde deel een druppel water en kijk wat er gebeurt.

[Hedge]

Ik heb dus het bovenblad van de backpacker verlijmd, maar helaas is dit niet goed gegaan. Ik heb Tite-Bond gebruikt. De vraag is nu hoe ik dit het beste weer los kan krijgen. Zelf denk ik aan stoom, maar weet niet zeker of dit de oplossing is. Heeft iemand ervaring of tips?

[espike]

stoom, sponsje, en een hete dunne gitaarsnaar ( ik heb net met een 0.10 zo 2 plankjes van elkaar gehaald.) En anders een scherp dun mesje en veel geduld

[espike]

Dit lijkt me wel een goeie voor de lijm f.a.q.

Mijn bedoeling is een plastic binding, op een houten body te verlijmen, en na bijwerken, afschuren etc. met nitro te spuiten.
Welke lijm soorten in combo met nitro moet je gewoon niet doen, en welke juist wel?
Ik dacht zelf aan de UHU Hart die Gitaarbouwer aangaf, met name omdat het een nitro cellulose lijm is, ik vraag me alleen af, of dit niet verkleurend gaat mixen met de verf?

[Gitaar1982]

Ik lees dat dierlijk lijm met warmte/water weer loslaat
en het daarom zeer geschikt is voor instrumentenbouw
omdat je dan fouten makkelijk kunt herstellen.

Stel ik lijm mijn bovenblad vast aan de body, maar besluit
later dat ik het er weer af wil halen. Hoe gaat dat dan? Moet ik het instrument verwarmen in het gebied waar de lijmverbinding zit?

[thijser]

Ik lees dat dierlijk lijm met warmte/water weer loslaat
en het daarom zeer geschikt is voor instrumentenbouw
omdat je dan fouten makkelijk kunt herstellen.

Stel ik lijm mijn bovenblad vast aan de body, maar besluit
later dat ik het er weer af wil halen. Hoe gaat dat dan? Moet ik het instrument verwarmen in het gebied waar de lijmverbinding zit?

Jep, als je het bij de hals verwarmd gaat het bovenblad niet los natuurlijk :P

[Gitaar1982]

Jep, als je het bij de hals verwarmd gaat het bovenblad niet los natuurlijk :P

WHAHAHAH. Dat begrijp ik, maar wat ik me vooral afvroeg
is hoe je dat doet? Is er een apparaatje waarmee je kleine plekjes kunt verhitten?

[wodkabier]

een strijkijzer met een vochtige doek er onder. wel geduld hebben....

[stijnkenens]

Jep, een strijkijzer, een natte handdoek en een metalen spatel.

Ik heb het van de week nog gedaan met een gitaar van mezelf.
(Ze was helemaal klaar, gepolitoerd en al, bleek dat er aan het klankblad rondomrond vanaf het klankgat een barst in de randinleg zat...
Bij nader onderzoek bleken de blokjes waarmee ik de top aan de zijkant heb gelijmd niet breed genoeg waren, dus de (iets te brede) randinleg was even breed als de blokjes. De top was daar maar 1 mm dik, en werd niet ondersteunt, waarschhijnlijk met opspannen van de snaren had die er gewoon afgevlogen :crazyhappy:)

Dus na veel wikken en wegen besloten om de rug eraf te halen, ik zag er wel heel hard tegenop, zo'n vers afgewerkt instrument terug openen. (Ik ben steeds meer VOOR een perfect uitgewerkt plan, voor je begint...)

Wou eerst de randinleg ook nog redden, maar na een half uur prutsen met strijkijzer, spuitje met water, vochtige doeken en maar 2 cm te zijn opgeschoven besloten om de randinleg er af te frezen.

Daarna ging het als vanzelf, enkel waar de balken in de lining zitten moet je wat prutsen, maar ze is er heelhuids afgekomen. Je moet natuurlijk niet heel je strijkijzer op de rand houden, met de tip werken is het beste te controleren, en je hoort het water gewoon koken in je natte handdoek. Liever nat dan vochtig, anders heb je kans dat je het hout verbrand.


De versteviging aan het klankblad verbreed, en alles terug passen gemaakt (licht opgeschuurd om alle lijmresten te verwijderen) Van de week kan de rug er terug op.
Ik moet eerst wel eens goed bekijken hoe ik de gitaar moet ondersteunen, anders kan het zijn dat heel de inclinatie en snaarhoogte naar de zak is.

De rug lijmen maakt heel de gitaar stevig, dus als je dat verkeerd doet staan ofwel je snaren te ver of te dicht bij de fretten.

Dat gaat nog spannend worden.

s

[Gitaar1982]

Jep, een strijkijzer, een natte handdoek en een metalen spatel.

Ik heb het van de week nog gedaan met een gitaar van mezelf.
(Ze was helemaal klaar, gepolitoerd en al, bleek dat er aan het klankblad rondomrond vanaf het klankgat een barst in de randinleg zat...
Bij nader onderzoek bleken de blokjes waarmee ik de top aan de zijkant heb gelijmd niet breed genoeg waren, dus de (iets te brede) randinleg was even breed als de blokjes. De top was daar maar 1 mm dik, en werd niet ondersteunt, waarschhijnlijk met opspannen van de snaren had die er gewoon afgevlogen :crazyhappy:)

Dus na veel wikken en wegen besloten om de rug eraf te halen, ik zag er wel heel hard tegenop, zo'n vers afgewerkt instrument terug openen. (Ik ben steeds meer VOOR een perfect uitgewerkt plan, voor je begint...)

Wou eerst de randinleg ook nog redden, maar na een half uur prutsen met strijkijzer, spuitje met water, vochtige doeken en maar 2 cm te zijn opgeschoven besloten om de randinleg er af te frezen.

Daarna ging het als vanzelf, enkel waar de balken in de lining zitten moet je wat prutsen, maar ze is er heelhuids afgekomen. Je moet natuurlijk niet heel je strijkijzer op de rand houden, met de tip werken is het beste te controleren, en je hoort het water gewoon koken in je natte handdoek. Liever nat dan vochtig, anders heb je kans dat je het hout verbrand.


De versteviging aan het klankblad verbreed, en alles terug passen gemaakt (licht opgeschuurd om alle lijmresten te verwijderen) Van de week kan de rug er terug op.
Ik moet eerst wel eens goed bekijken hoe ik de gitaar moet ondersteunen, anders kan het zijn dat heel de inclinatie en snaarhoogte naar de zak is.

De rug lijmen maakt heel de gitaar stevig, dus als je dat verkeerd doet staan ofwel je snaren te ver of te dicht bij de fretten.

Dat gaat nog spannend worden.

s

Jeetje dat is jammer zeg. Heb je alles gedaan en denk je
klaar te zijn en dan zie je opeens een foutje en moet je weer zoveel doen.

[gengar]

Goed topic Mattia. Wordt het echter een lijm fac nu, lijkt erop dat het een topic wordt met wat uitlopers nu.
Ik gebruik zelf ook de Z-poxy die ik bij de modelbouwzaak koop, kost 10 euro. Ik heb denk ik weinig toe te voegen aan de info die er staat, deze klopt denk ik wel goed. Wat wel interessant is zijn de produkten die te combineren zijn met de lijm. Ik heb bijvoorbeeld de 'lampblack' van LMII. Goed te mengen met bijv. seconde lijm.
ik heb ooit thinner based lak uit mijn paintbrush paints gebruikt die ik met de Z-poxy wilde mengen. Dat werkte dus absoluut niet. Ik ben wel geinteresseerd in de verschillende ervaring op dit vlak, misschien kan dat aan de lijm-fac worden toegevoegd?

[espike]

Heeft er iemand een idee wat voor lijm het beste te gebruiken hiervoor: ik heb een celluloid binding, die ik wil plakken tegen een vinyl binding, en de 2 samen op hout.
ik had van pattex een mooi tubetje transparante lijm, maar t reageert met de celluloid

[gengar]

het celluloid wordt normaal met aceton verwerkt, maar dat doet de celluloid als het ware smelten. Kan me voorstellen dat dat voor de celluloid en vinyl samen te voegen wel bruikbaar zou zijn.
Maar waarom probeer je het geheel niet met secondelijm, werkt prima vind ik. Je moet er even handig in worden om het geen knoeiboel te laten worden maar verder goed te doen.
Zoek ook nog even met de zoekfunctie, we hebben hier een maand of 3 geleden ook wat over gediscussieerd.

[espike]

De search functie en google had ik al gebruikt, alleen heb ik de discussie nog niet terug gevonden.
Wat er namelijk gebeurde was dit: op de vinyl binding gebeurt niks, de lijm hecht goed, op de celluloid op zich ook, maar als ik in de vloeibare lijm 'poets' verkleurt de lijm. Zo dadelijk ga ik eens kijken wat het voor effect heeft verder. als t niet invreet verder, dan gok ik het gewoon. De lijm is verder wel heel prettig namelijk: transparant, en zuigt niet in het hout.

[gengar]

dat lijkt op dezelfde reactie als bij het gebruik van aceton. Probeer eens met secondelijm?

[wouterkendew]

weet er iemand welke houtlijm ik kan gebruiken bij een flightcase?

dus multiplex met een hpl laagje, kan ik hier ook gewoon titebond voor gebruiken. ik heb momenteel geen houtlijmen meer, alleen maar silicones en dergelijke, dus ik zou graag het beste in huis halen voor de flightcases die ik in de vakantie maak.

dank

[espike]

Titebond lijkt me hier nou niet echt handig voor: gaat neit goed om met water, en een flightcase zie ik wel niet graag in de regen staan, maar imo moet ie er wel tegen kunnen. Ordinaire witte houtlijm zou ik er zelf voor pakken

[gertgert]

Mijn vader gebruikt beenderlijm, staat tenminste altijd zo'n heksenketeltje met bruine pap te pruttelen op een brandertje.
Hij gaf mij onlangs een flesje vislijm.
Volgens mij gekookte visgraad en huid.
Hoe dan ook, het werkt erg fijn en ik stem toch geen partij voor de dieren.

De lijm vloeit mooi en je hebt niet zo'n last van verschuiven bij klemmen.
Dat voorkomt weer vlekken, hoewel deze ook goed te verwijderen zijn.

[wouterkendew]

oké, ik kan dus gewoon witte houtlijm gebruiken, maar ik heb ook al gehoord dat de lijmen van bison voldoen, maar daar heb je heel wat verschillende soorten in.
Weet er iemand welke lijm ik moet gebruiken? Constructielijm, montagekit, epoxy, 2 componenten? Ik weet niet welke ik moet nemen met al die verschillende.

Het gaat er dus om dat ik bij een flightcase de houten panelen eerst aan elkaar lijm, maar met nageltjes of schroefjes bevestig. Dus er is dubbele bevestiging, met de schroefjes en met houtlijm.

De duur dat het moet drogen doet er voor mij niet toe, ik heb tijd zat en het moet dus geen sneldrogende lijm zijn, maar wel zeer goede.

[oigun]

Ik zou PU constructielijn gebruiken voor een flightcase en spaanplaatschroeven van minstens 2x de houtdikte 4x45 ofzo wel eerst goed voorboren en de kop verzinken. Zet je er nog aluminium hoeklijnen omheen?

[wouterkendew]

Oke dat zal ik doen. Ik was ook al van plan om voor te boren en mij schroefkoppen laten verzinken zodat er niets uitsteekt. Daarna doe ik er idd nog ali hoekprofielen rond. Dit is 30 mm breed en 2 mm dik. Dat moet wel volstaan denkik